Letnie upały wiążą się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na wodę. Dotyczy to w szczególności rolnictwa, choć oczywiście nie tylko. Załóżmy, że nasza posesja nie jest podłączona do żadnego wodociągu. Najprawdopodobniej w takiej sytuacji źródłem wody będzie dla nas studnia. Okazuje się, że trzeba uważać na to, ile pobieramy z niej wody. W przeciwnym przypadku grożą nam drakońskie wręcz kary.

Super Express przytoczył niedawno historię pana Zdzisława z Choszczewa na Podlasiu. Pan Zdzisław jest rolnikiem, który hoduje świnie. Hodowla trzody chlewnej wiąże się rzecz jasna z niemałym zapotrzebowaniem na wodę. Zwierzęta muszą w końcu pić. W 2022 r. odwiedzili go urzędnicy z Inspektoratu Ochrony Środowiska. Okazało się, że pan Zdzisław pobierał ze swojej studni więcej wody, niż przepisy mu na to pozwalały.

W rezultacie nałożono na niego karę. Jak sam twierdzi: "za wiele lat wstecz wraz z odsetkami". Razem wychodzi ponad 100 tys. zł, co dla rolnika oznacza finansową ruinę.

Z pewnością wielu naszych czytelników dojdzie teraz do całkiem uprawnionego wniosku, że mamy do czynienia z kompletnym absurdem. Karać rolnika za pobór wody z jego własnej studni? Rzecz jednak w tym, że o ile studnia rzeczywiście należy do pana Zdzisława, o tyle sama woda zgodnie z prawem należy wyłącznie do Skarbu Państwa. Taki stan rzeczy wynika w końcu wprost z art. 211 ust. 2 prawa wodnego.

Co w takim razie powinien zrobić pan Zdzisław? Zacznijmy od tego, że rzeczywiście właściciele gruntów mają prawo do tzw. zwykłego korzystania z wód. Wynika on z art. 33 ust. 4 prawa wodnego.

Zwykłe korzystanie z wód sprowadza się do tego, że dopóki trzymamy się w ustawowych limitach, dopóty nie musimy nikogo prosić o żadne pozwolenie. Ich przekroczenie oznacza, że możemy mieć do czynienia z tzw. szczególnym korzystaniem z wód, które uregulowano w art. 34.

Przy szczególnym korzystaniu z wód musimy zgodnie z art. 389 uzyskać pozwolenie wodnoprawne. Warto dodać, że powinniśmy wystąpić o takowe, jeszcze zanim przystąpimy do realizacji danej inwestycji. Wniosek składamy do właściwego organu nadzoru wodnego.

Dobra wiadomość jest taka, że możemy zrobić to przez internet dzięki platformie e-PUAP. Niestety jest też zła: czeka nas skompletowanie całej litanii dokumentów. Na liście znajdują się:

Dalsza procedura również nie należy do szybkich i bezproblemowych. W grę wchodzi na przykład zawiadomienie przez Wody Polskie podmiotów znajdujących się w zasięgu oddziaływania planowanych do wykonania urządzeń wodnych. Najpewniej będą to nasi sąsiedzi. Mogą oni uczestniczyć w postępowaniu i aktywnie działać, żebyśmy nie dostali pozwolenia.

Pan Zdzisław w rozmowie z Super Expressem przyznał, że uzyskiwanie pozwolenia wodnoprawnego trwa w jego przypadku zdecydowanie dłużej, niż powinno.

Pierwszym wnioskiem, jaki w tej sytuacji przychodzi do głowy, jest oczywiście niedoskonałość obowiązującego prawa. Nie da się ukryć, że prawo wodne to trudna ustawa. Mamy do czynienia z długim aktem prawnym regulującym szeroką materię w stosunkowo skomplikowany sposób. Ktoś dostatecznie złośliwy stwierdziłby, że mamy do czynienia z koszmarkiem godnym ustawy o VAT i prawem budowlanym. Trudno oczekiwać od rolników indywidualnych albo drobnych przedsiębiorców znajomości jej meandrów na wyrywki.

Wydaje się, że powinna istnieć jakaś uproszczona ścieżka uzyskiwania pozwolenia wodnoprawnego przez osoby fizyczne, rolników indywidualnych, a także małych przedsiębiorców. Przy czym trzeba także pamiętać, że cała ta biurokracja czemuś jednak służy.

Nie da się ukryć, że wody podziemne to jeden z kluczowych elementów systemu hydrologicznego, od którego zależy, czy mamy w ogóle w Polsce jakąkolwiek wodę. Równocześnie od kilkunastu lat możemy zaobserwować deficyt hydrologiczny. Zasób wód podziemnych i powierzchniowych niekoniecznie się odnawia. Przy okazji od kilkunastu lat Polska boryka się z problemem permanentnej suszy, co nieuchronnie zwiększa zapotrzebowanie na wodę w gospodarce. Tym samym koło się zamyka.

Ograniczenie zużycia wód podziemnych oraz wysokie kary za nadmierne ich uszczuplanie jak najbardziej stanowią pożyteczny instrument. Nie twierdzę, że powinniśmy rozdawać pozwolenia wodnoprawne na przysłowiowe ładne oczy każdemu, kto tylko o nie poprosi. Równocześnie jednak nie ma potrzeby, by procedura ich uzyskiwania była tak dolegliwa, jak jest obecnie. Wydaje się także, że brakuje edukacji społeczeństwa w zakresie praw i obowiązków wynikających z treści prawa wodnego.