Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego uznało, że trzeba wesprzeć rodzimych artystów, którzy ucierpieli finansowo na odwołaniu wielu imprez. Szkopuł w tym, że kryteria przyznawania wsparcia mogą budzić wątpliwości – pieniądze niekoniecznie otrzymają ci najbardziej ich potrzebujący.
Do 3 września 2020 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zbierało uwagi do projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wsparcia finansowego podmiotów prowadzących działalność kulturalną w dziedzinie teatru, muzyki lub tańca.
Rząd da pieniądze artystom
Nowa regulacja ma na celu – zacytujmy projektodawcę – „przeciwdziałanie skutkom społeczno-gospodarczym COVID-19 w zakresie działalności kulturalnej prowadzonej przez samorządowe instytucje artystyczne, organizacje pozarządowe oraz przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w dziedzinie teatru, muzyki lub tańca”. Mówiąc wprost: trzeba dać pieniądze na życie ludziom szeroko pojętej sztuki, bo epidemia koronawirusa wielu z nich postawiła pod ścianą.
W obliczu kryzysu wywołanego przez COVID-19 oraz konieczności zawieszenia, a następnie ograniczenia działalności z udziałem publiczności, zarówno sami ludzie, jak i całe instytucje jak np. teatry utraciły znaczną część przychodów przewidywanych na rok 2020. A to grozi likwidacją wielu z nich oraz zapaścią całej branży widowisk.
Jak wyglądała sytuacja branży artystycznej w czasie pandemii
Od 12 marca do 5 czerwca 2020 r. obowiązywał zakaz prowadzenia działalności twórczej z udziałem publiczności. Natomiast od 6 czerwca możliwe są występy z udziałem publiczności pod pewnymi rygorami sanitarnymi, np. warunkiem udostępnienia nie więcej niż połowy liczby miejsc na widowni. Koronawirus jest winien, że doszło do znacznego obniżenia przychodów z działalności artystycznej. I ten trend spadkowy nadal się utrzymuje. Można powiedzieć, że pogorszenie sytuacji finansowej branży jest stanem już stałym i „stanowi zagrożenie dla ciągłości prowadzonej przez nie działalności artystycznej, dla stabilności miejsc pracy oraz dla możliwości wdrażania niezbędnych działań w ramach zapewnienia bezpieczeństwa pracy i udziału publiczności w wydarzeniach artystycznych w warunkach epidemii”. Tak twierdzi resort kultury. Proponowany projekt będzie więc być albo nie być dla wielu artystów.
Badanie skłonności obywateli do udziału w wydarzeniach kulturalnych
Do podjęcia decyzji o przygotowaniu projektu rozporządzenia mogło się przychylić badanie sondażowe przeprowadzone na początku czerwca (1–8 czerwca) na zlecenie Narodowego Centrum Kultury. Przeprowadzono je na losowo-kwotowej próbie 1000 respondentów, reprezentatywnej dla ogółu Polaków ze względu na płeć, wiek, wykształcenie, wielkość miejscowości zamieszkania i województwo. Z badania wynika, że zaledwie 21 proc. ankietowanych wyraziło skłonność uczestnictwa w imprezach z chwilą stworzenia takiej możliwości. Z kolei 28 proc. zadeklarowało możliwość rozważenia uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych minimum miesiąc po otwarciu, 27 proc. – minimum 3 miesiące po otwarciu, a 16 proc. zadeklarowało całkowity brak możliwości uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych na obecnie dostępnych warunkach w sytuacji epidemii. Jednocześnie 60 proc. ankietowanych stwierdziło, że brakuje im możliwości wyjścia do instytucji kultury. 55 proc. badanych źle się ustosunkowuje do konieczności podania swoich danych osobowych przed rozpoczęciem wydarzenia, a jedynie 11 proc. odbiera pozytywnie. Ale już 51 proc. pozytywnie ocenia mierzenie temperatury, jedynie 11 proc. negatywnie. W kwestii konieczności noszenia „maseczek” w instytucjach kultury opinie były praktycznie równo podzielone. 35 proc. oceniało je pozytywnie, a 36 proc. negatywnie, pozostali ankietowani nie mieli zdania.
Co Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oferuje?
Projekt rozporządzenia przewiduje możliwość ubiegania się przez poszczególne podmioty prowadzące działalność kulturalną w dziedzinie teatru, muzyki lub tańca o wsparcie finansowe pochodzące ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 jako rekompensatę z tytułu utraconych przychodów w okresie od 12 marca do 31 grudnia 2020 r.
Samorządowe instytucje artystyczne mogą liczyć na wsparcie w wysokości do 40 proc. przychodów netto z działalności statutowej oraz dodatkowej, obliczonych na podstawie danych z analogicznego okresu w 2019 r. Natomiast organizacje pozarządowe i przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą do 50 proc. W przypadku przedsiębiorców wsparciem objęta również może być działalność związana z organizacją zaplecza technicznego.
W celu ograniczenia możliwości łączenia wsparcia z różnych form środki otrzymywane przez poszczególne podmioty pomniejszone będą o wsparcie otrzymane przez te podmioty ze środków publicznych w związku z przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
Ale nie każdemu podmiotowi działającemu w kulturze wsparcie zostanie przyznane
Procedura wsparcia będzie inicjowana ogłoszeniem o naborze wniosków. Wnioskodawca będzie zobowiązany do złożenia wniosku w terminie wskazanym w ogłoszeniu. Wniosek powinien zawierać dane wskazane w rozporządzeniu. Będzie go można składać przez elektroniczną skrzynkę podawczą do ministra lub wskazanych państwowych instytucji kultury podległych ministrowi.
W celu udzielenia wsparcia minister lub państwowe instytucje kultury będą dokonywać oceny wniosków na podstawie regulaminu. Podstawą oceny będą kryteria określone w ogłoszeniu o naborze wniosków. Minister lub państwowe instytucje kultury będą mogły powoływać komisje lub zespoły eksperckie do oceny wniosków. Na podstawie ocen państwowe instytucje kultury będą przesyłać ministrowi informacje co do przyznania środków poszczególnym wnioskodawcom. Wsparcie finansowe będzie udzielane na podstawie umowy zawieranej między ministrem lub państwową instytucją kultury a wnioskodawcą. Każdy kto otrzyma wsparcie będzie zobowiązany przedłożyć odpowiednio ministrowi albo państwowej instytucji kultury informację o wykorzystaniu środków do 15 stycznia 2021 r. według stanu na dzień 31 grudnia 2020 r.
Kiedy wejdą przepisy w życie?
Wszystko na to wskazuje, że niebawem. Z uwagi na pilną potrzebę wdrożenia instrumentów wsparcia i udzielenia pomocy sektorowi kultury powinny one wejść w życie z dniem następnym po ich ogłoszeniu – czytamy w uzasadnieniu.
