Wielokrotnie na naszej stronie poruszamy tematykę rozporządzania swoim majątkiem na wypadek śmierci. Jest to popularny temat, gdyż prędzej czy później dotknie każdego z nas. Mamy na to nawet bardzo ładne określenie „przepisanie majątku”, „przepisanie mieszkania, domu”. Jak więc to przepisywanie wygląda w praktyce? Co dla naszego społeczeństwa, kryje się pod tym pojęciem i w końcu – co jest lepsze?
Jak przepisać mieszkanie?
Pytanie, które niejednokrotnie pojawiło się podczas porady prawnej. To popularne stwierdzenie ma bardzo szerokie znaczenie w naszym języku i trudno przyporządkować je do jednej konkretnej czynności. Oczywiście potocznie oznacza po prostu przekazanie majątku dzieciom lub innym członkom rodziny. Prawnie mieści jednak znacznie szerszy kontekst. Może oznaczać zarówno umowę dożywocia, jak również umowę darowizny czy po prostu sporządzenie testamentu. Każda z tych czynności od strony formalnej wygląda inaczej, ostatecznie prowadzi jednak do tego samego efektu. Co zatem powinniśmy wybrać? Jak przepisać mieszkanie dzieciom albo osobie najbliższej?
Pierwszą możliwością jest zawarcie umowy dożywocia, opcja zdecydowanie najrzadsza i wiążąca się z zapłatą podatku. Z drugiej strony pozwalająca na unikniecie zapłaty dość istotnego zobowiązania — zachowku. W pewnych sytuacja jest to więc wybór zdecydowanie najkorzystniejszy. Umowa dożywocia zawierana jest między właścicielem nieruchomości, a jej nabywcą. Właściciel zobowiązuje się przenieść własność nieruchomości na nabywcę, który w zamian zobowiązuje się zapewnić mu dożywotnie utrzymanie. Taką umowę można zawrzeć zarówno między osobami najbliższymi, jak i całkiem obcymi. Ponieważ dotyczy nieruchomości, musi być podpisana u notariusza.
Testament czy darowizna: czy w ogóle można porównać te dwa pojęcia?
Zdecydowanie popularniejszymi sposobami są dwa pozostałe — testament i darowizna. Oba rozwiązania są bardzo często zestawiane i porównywane. W swojej istocie bardzo znacząco się różnią. Testament jest rozporządzeniem na wypadek śmierci. Warunkiem przekazania nieruchomości jest więc śmierć jej właściciela. Darowizny dokonuje się za życia. Własność nieruchomości przechodzi na nowego właściciela jeszcze za życia poprzedniego. Oznacza to, że poprzedni właściciel traci prawa do nieruchomości. W przypadku testamentu w świetle prawa nic się nie zmienia do czasu śmierci właściciela.
Ważną różnicą pomiędzy tymi dwoma sposobami jest również możliwość zmiany decyzji. Testament można w każdej chwili odwołać, bez podawania przyczyny. Zmiany testamentu są nieograniczone i w każdej chwili możliwe. Odwołanie darowizny jest znacznie trudniejsze. Aby to zrobić, darczyńca musi podać konkretny wskazany w ustawie powód. Konieczne jest również przeprowadzenie postępowania sądowego, co oczywiście wiąże się z wysokimi kosztami. Samo dokonanie darowizny również obarczone jest dość wysokimi kosztami. Darowanie nieruchomości musi być wykonane w formie aktu notarialnego. Zwyczajowo koszty darowizny pokrywa co prawda obdarowany, jednak nie jest to wymóg prawny. Często koszty te pokrywają darczyńcy. W zależności od wartości nieruchomości mogą one wynieść nawet kilka tysięcy złotych. W przypadku testamentu koszty są znacznie niższe. Sporządzenie testamentu u notariusza to koszt kilkuset złotych.
Warto pamiętać, że darowizna pociąga za sobą jeszcze jedno ważne zobowiązanie. Obdarowany ma obowiązek wspierania darczyńcy, jeżeli ten popadnie w niedostatek. Jego odpowiedzialność ograniczona jest do wysokości wzbogacenia się, jednak przy wartości nieruchomości jest to dość spora kwota. Jedynym sposobem na zwolnienie się z tego zobowiązania jest zwrócenie darowizny lub jej równowartości pieniężnej. W przypadku testamentu jedyną możliwą odpowiedzialnością jest odpowiedzialność za długi spadkowe lub polecenie testamentowe – o czym dowiemy się już po śmierci spadkodawcy.
