Poszukiwanie skarbów dla większości ludzi kojarzy się z. przeczesywaniem zapomnianych ruin, odkopywaniem szkieletów i wycieczki w egzotyczne miejsca w stroju a’la Indiana Jones. W praktyce długie spacery z wykrywaczem metali to nieraz balansowanie na granicy prawa, a od nowego roku może zakończyć się pobytem w więzieniu.
Taki właśnie efekt będzie miało prawo, które zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2018 roku. Chodzi o uchwaloną we wrześniu nowelizację ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Głównym celem ustawodawcy było zwiększenie ochrony grobów żołnierzy, miejsc kultu i pamięci przed hienami i dewastatorami. Coraz większa liczba archeologów amatorów, w ocenie rządzących, była głównym motywem do wprowadzenia zmian. W efekcie mamy, jak zawsze, dziurawe prawo.
Czym innym jest dewastowanie historycznych miejsc, a czym innym poszukiwanie pozostałości historii przez pasjonatów
art. 109c Kto bez pozwolenia albo wbrew warunkom pozwolenia poszukuje ukrytych lub porzuconych zabytków, w tym przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Ten artykuł zacznie obowiązywać 1 stycznia 2018 roku. Ustawodawca musi być z siebie bardzo zadowolony. Oto jednym ruchem zapewnił wieczny odpoczynek setkom poległych oraz sprawił, że miejsca pamięci będą traktowane z należnym im szacunkiem. To zresztą typowe dla naszego prawodawstwa – ci naiwnie wierzą, że zaostrzenie kar zapewni nam powszechne bezpieczeństwo. Tymczasem nie pomyśleli o tym, aby ochronę zabytków rozpocząć od definicji zabytku.
Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem, definicja zabytku wygląda następująco:
zabytek – nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową;
Poszukiwanie skarbów – zamiast zaostrzać kary, warto zastanowić się nad odpowiednim brzmieniem prawa
W tym miejscu warto wrócić do przepisu, który zacznie obowiązywać od nowego roku. Zgodnie z nim, poszukiwanie zabytków może zakończyć się nawet dwuletnim pobytem w więzieniu. Wystarczy zatem, aby przyłapany z wykrywaczem metalu w rękach powiedział, że szuka zgubionego łańcuszka lub obrączki i boi się reakcji żony, a powinien zostać puszczony wolno. No bo przecież skąd może wiedzieć, że akurat zupełnym przypadkiem znajdzie zabytek? Przyznajcie sami, że to dość warunkowe podejście do penalizowania jakiegoś zachowania. Wychodzi na to, że sam fakt, że ktoś może zostać przestępcą, zależy tylko i wyłącznie od tego, co uda mu się odnaleźć.
Sami amatorscy poszukiwacze skarbów twierdzą, że nowe prawo zupełnie niczego nie zmienia. W dużej mierze i tak wszystko zależy od tego, co zatrzymany naśladowca Indiany Jonesa ma przy sobie. Jeżeli zatrzymujący go policjanci uznają, że te kilka monet z okresu PRL to już zabytek, to następstwem zatrzymania może być na przykład przeszukanie mieszkania. Chodzi o magiczną formułkę „zachodzi prawdopodobieństwo posiadania przedmiotów pochodzących z przestępstwa” i kłopoty murowane. Tylko czy tak powinna wyglądać ochrona zabytków w naszym kraju?
Niedawno Krystian Matejko opisywał zabawę, która nazywa się geocaching. Ten rodzaj aktywności łączy ze sobą wszystkie plusy poszukiwania skarbów, a jednocześnie nie niesie ze sobą ryzyka złamania prawa. No, chyba że szukamy skrzynek, włamując się do sąsiada, ale to zupełnie inna kwestia. Jeśli poszukiwanie skarbów jest czymś, co lubisz, a jednocześnie nie masz w sobie żyłki hazardzisty, to warto poważnie zastanowić się nad rozpoczęciem mniej ryzykownej formy tej rozrywki.
