Sejm, przy niemal jednomyślnym poparciu (z wyjątkiem Konfederacji), przyjął ustawę wprowadzającą tzw. “babciowe”, czyli wsparcie finansowe dla rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesięcy. Program ten ma kosztować podatników ponad 50 miliardów złotych w ciągu następnych 11 lat. Niestety, rząd nie wskazał źródła finansowania, co może prowadzić do wzrostu deficytu finansów publicznych oraz długu publicznego.
Głównym celem programu jest zwiększenie aktywności zawodowej rodziców, zwłaszcza matek, które z powodu macierzyństwa czasowo rezygnują z pracy. Dezaktywizacja zawodowa kobiet ma negatywne konsekwencje ekonomiczne, wpływając na gospodarkę kraju oraz powiększając tzw. lukę płacową – różnicę między średnimi płacami kobiet i mężczyzn. Luka ta, w połączeniu z niższym wiekiem emerytalnym kobiet, prowadzi do powiększenia tzw. luki emerytalnej – przekonuje dr Alicja Sielska z Uniwersytetu Wrocławskiego w swoim raporcie przytaczanym przez Forum Obywatelskiego Rozwoju.
W 2022 roku w Polsce pracowało jedynie 68% kobiet mających jedno dziecko do 6. roku życia, podczas gdy wśród mężczyzn wskaźnik ten wynosił 84%. Z każdym kolejnym dzieckiem wskaźnik zatrudnienia kobiet spadał, podczas gdy wskaźnik dla mężczyzn pozostawał stabilny. Podobna sytuacja występuje w wielu krajach Unii Europejskiej, gdzie średnia różnica wynosi 19 punktów procentowych. Kraje takie jak Szwecja, Holandia i Słowenia mają najwyższą aktywność zawodową matek małych dzieci.
Babciowe czasami zaprzecza celowi programu?
Program “aktywny rodzic” składa się z trzech filarów: “aktywni rodzice w pracy”, “aktywnie w żłobku” oraz “aktywnie w domu”. Pierwszy filar przewiduje wsparcie finansowe w wysokości 1500 zł dla rodziców wracających do pracy, które ma być przeznaczone na opłacenie opiekuna dziecka. Drugi filar oferuje pokrycie kosztów żłobka lub klubu malucha do kwoty 1500 zł. Trzeci filar to świadczenie 500 zł na dziecko w wieku od 12 do 35 miesięcy, niezależnie od zatrudnienia rodziców.
Chociaż pierwszy i drugi filar mogą faktycznie zachęcić niektóre kobiety do powrotu na rynek pracy, to ekspertka trafnie wskazuje, że trzeci filar zaprzecza celowi programu, umożliwiając pozostanie w domu. Ponadto, program nie uwzględnia wsparcia dla rodziców, którzy chcą wrócić do pracy wcześniej niż po 12 miesiącach.
Koszty programu są znaczące, a brak wskazania źródeł finansowania budzi obawy. Polska już teraz należy do krajów o najwyższym deficycie finansów publicznych w Unii Europejskiej. Dodatkowo, Polska znajduje się w czołówce krajów pod względem wydatków na transfery socjalne, a mimo to wskaźnik dzietności pozostaje niski.
Program “aktywny rodzic” może mieć ograniczony wpływ na wzrost wskaźnika zatrudnienia matek. Choć zapewnia elastyczność w wyborze formy opieki nad dzieckiem, to jego skuteczność w zwiększaniu aktywności zawodowej kobiet pozostaje wątpliwa. Koszty programu obciążą podatników, a brak klarownych źródeł finansowania rodzi pytania o jego długoterminową trwałość i efektywność.
