W pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie czym w zasadzie jest prawo do zachowku, a czym z kolei roszczenie z tytułu zachowku. Zachowek to instytucja prawa spadkowego, której celem jest majątkowe zabezpieczenie osób najbliższych spadkodawcy. Problematyka kwestii związanych z tematyką zachowku jest niezwykle rozbudowana. Na łamach Bezprawnika wielokrotnie poruszaliśmy ten temat starając się go przybliżyć możliwie najprościej wszystkim zainteresowanym. Niniejszy tekst poświęcony będzie kwestiom związanym z prawem do dziedziczenia zachowku, w przypadku innych zapytań odsyłam do wcześniejszych wpisów.

Prawo do zachowku - wyróżnia je osobisty charakter, co oznacza, że jest bezpośrednio związane z osobą uprawnionego. Dodatkowo należy podkreślić, że prawo do zachowku jest niezbywalne oraz niedziedziczne. To z prawa do zachowku możemy kolejno wywodzić roszczenie o zachowek. Jednak w tym wypadku, samo roszczenie nie jest wyłącznie powiązane z osobą uprawnionego, a tym samym jest dziedziczne.

O roszczeniach z tytułu zachowku możemy mówić w sytuacjach, w których osoby to osoby uprawnione do jego uzyskania umarły przed wypłatą zachowku. Jednak sam schemat dziedziczenia zachowku znacznie różni się od dziedziczenia innych wierzytelności jak te, które wynikają np. z umów. W przypadku umowy najmu czy umowy pożyczki spadkobiercy wstępują przejmując prawa oraz obowiązki zmarłego.

Inaczej jest jednak w przypadku zachowku. Roszczenie o zachowek jest wprawdzie dziedziczone, lecz wyłącznie przez osoby, które znajdowały się w kręgu osób uprawnionych do zachowku po spadkodawcy. Dodatkowo, należy pamiętać, że w sytuacji gdy potencjalny uprawniony do zachowku ma więcej niż jednego spadkobiercę, jedynie część z nich odziedziczy roszczenie o zachowek. W pozostałej części nieodziedziczone roszczenie wygasa.  Oznacza to, że uprawnieni do dziedziczenia zachowku nabywają należną im część roszczenia o zachowek, proporcjonalną do części, jaka przysługuje im w majątku spadkowym. Ponadto, możliwa jest sytuacja, w której roszczenie o zachowek całkowicie wygaśnie. Stanie się tak w sytuacji, gdy zabraknie uprawnionych do jego dziedziczenia.

Należy podkreślić, że roszczenia o zachowek przedawniają się z upływem 5 lat. Okres ten liczymy od dnia ogłoszenia testamentu. Jest to generalna zasady, od której w pewnych, określonych okolicznościach dochodzi do wyjątków. Przykładem odstępstwa od niej będzie sytuacja, w której wystąpią komplikacje tj. istnienie kilku testamentów. Bardzo często spadkodawcy - czasami nieświadomie - zostawiają więcej niż jeden testament. Wówczas, w pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie, który z testamentów należy uznać za ważny. Jest to kluczowe, z uwagi na fakt, iż prowadzenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, którego przedmiotem jest nieważny testament doprowadzi do jego umorzenia, a dziedziczenie nastąpi na podstawie ustawy.