Dlaczego złoto jest cenne? Jak to się stało, że to właśnie ten metal stał się podstawą gospodarki każdej cywilizacji na przestrzeni naszej historii? Dlaczego takiej wartości nie mają inne metale lub przedmioty?
Od zarania dziejów to złoto było podstawą niemal każdego znanego nam systemu ekonomicznego. Zdarzały się co prawda ludy bądź cywilizacje, które opierały swoją ekonomię o inne surowce, ale można je traktować bardziej w ramach ciekawostek i wyjątków potwierdzających regułę. Dlaczego złoto jest tak cenne? Co sprawia, że inwestowanie w złoto to tak pewna lokata kapitału i dlaczego rola złota nie mogła przypaść na przykład muszelkom lub dowolnemu innemu metalowi? Złoto było traktowane tak samo niezależnie od ludu czy cywilizacji, która się nim posługiwała. Nie można zatem uznać, że złoto jest tak cenne, ponieważ ludzie się tak umówili.
Dlaczego złoto jest cenne?
Handel wymienny będący podstawową formą wymiany towarów na dłuższą metę jest mało efektywny. W niewielkich społecznościach być może i mógłby funkcjonować, ale szybko wychodzą na jaw jego minusy. Z tego powodu ludzie zaczęli poszukiwania uniwersalnej waluty, która mogłaby być zarazem punktem odniesienia. Na całym świecie taką funkcję spełniało złoto. To pierwsza z jego cech, która może odpowiadać na pytanie, dlaczego złoto jest cenne. To metal występujący w każdej części świata, a więc wystarczająco uniwersalny. Z drugiej strony jest na tyle rzadki, że wciąż budzi pożądanie. Występowanie złota nie jest jedynym czynnikiem warunkującym jego rzadkość. Jest mnóstwo surowców rzadszych i powszechniejszych od złota, ale trudno uznać je za odpowiednie do bycia walutą.
Złoto jest metalem, który jest praktycznie niezniszczalny. Jest odporny na rdzę, czernienie i większość procesów chemicznych. Jednocześnie jest bardzo plastyczne i poddaje się obróbce z niebywałą łatwością. Jeden gram złota można przekuć w trwałą folię o powierzchni jednego metra kwadratowego. Dlatego właśnie jest tak wdzięcznym materiałem dla jubilerów na całym świecie. Niemniej jednak pierścionek zaręczynowy nie powstaje z czystego złota. Te jest za miękkie co codziennego używania, więc złoto jubilerskie miesza się z innymi metalami, dzięki czemu biżuteria jest trwalsza. Złoto jest również łatwe do przechowywania. Sztabka o wadze 250g zmieściłaby się w pudełku zapałek. Równocześnie jest warta około 50 tysięcy złotych. To wartość nowego samochodu średniej klasy.
Dlaczego złoto jest cenne? Bo to naturalnie występująca waluta
Złoto jest wydobywane przez większą część znanej nam historii. Dla wielu osób zaskoczeniem może być fakt, że jego wydobycie przez cały ten czas jest praktycznie niezmienne. Ponadto nie wydobyliśmy go przesadnie dużo. Okazuje się, że całe złoto wydobyte do tej pory przez ludzkość to jedynie 180 tysięcy ton. Odlany z niego sześcian miałby długość boku „jedynie” 21 metrów. Przekładając to na język ekonomii, jego podaż jest stała i zupełnie niezależna od czynników politycznych. Nie da się wyprodukować złota ani sztucznie zwiększyć jego ilości na rynku. Dzięki temu jest niezwykle odporne na inflację. Worek złotych monet zakopanych przez naszego przodka w ogrodzie odkopany dziś miałby mniej więcej taką samą wartość. Z pewnością nie da się tego powiedzieć o worku banknotów.
To sprowadza się do kolejnej cechy tego cennego kruszcu. Złoto ma określoną wartość samo z siebie. Banknoty czy monety emitowane przez banki centralne są warte tyle, ile twierdzą władze danego kraju. Złoto jest walutą na tyle atrakcyjną i uniwersalną, że zawsze znajdzie się na nie chętny kupiec w każdym miejscu świata. Z tego powodu jest punktem odniesienia. Pomimo tego, że mniej więcej od początku XX wieku banki centralne odchodzą od zasady parytetu złota. W ogromnym skrócie oznacza to tyle, że złoto zdeponowane w państwowym skarbcu nie wystarcza na pokrycie całej gotówki będącej w obiegu. Coraz większe znaczenie ma także pieniądz elektroniczny.
Warto w tym miejscu wskazać, że Narodowy Bank Polski jest właścicielem około 103 ton złota. Aż 95% polskich sztabek jest przechowywanych w skarbcach Wielkiej Brytanii. Nie jest to nadzwyczajna sytuacja – brytyjski bank przechowuje złoto należące do kilkudziesięciu państw. Zasadne jest pytanie, czy jakikolwiek inny kraj poza Polską przechowuje tam aż 95% swojej rezerwy.
