Po śmierci spadkodawcy jego spadek dzielony jest między poszczególne osoby czy to na podstawie testamentu, czy też ustawy. Zanim jednak postępowanie spadkowe dobiegnie końca, osoby najbliższe mogą być pozbawione środków do życia. Nie dysponują bowiem dostępem do konta bankowego osoby zmarłej. Jest jednak sposób, by zapobiec takiej sytuacji. W specjalnym dokumencie można wskazać, kto ma otrzymać pieniądze z konta bankowego po śmierci właściciela i w jakiej wysokości. Jest to tzw. dyspozycja na wypadek śmierci.
Czym jest dyspozycja na wypadek śmierci?
Dyspozycja na wypadek śmierci to specjalny dokument składany w placówce bankowej. Posiadacz rachunku zobowiązuje w nim pisemnie bank do wypłaty określonej kwoty na rzecz najbliższej osoby po swojej śmierci. Kwota ta nie jest elementem, który wchodzi w skład spadku. Tym samym może uchronić najbliższych przed brakiem środków do życia. W momencie śmierci właściciela rachunku pieniądze zostaną bowiem zablokowane do momentu sądowego potwierdzenia nabycia spadku albo notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Dyspozycja na wypadek śmierci pozwala natomiast na wypłatę określonej kwoty z rachunku zmarłego jeszcze przed rozpoczęciem postępowania spadkowego.
Jak ustanowić dyspozycję na wypadek śmierci?
Możliwość ustanowienia dyspozycji na wypadek śmierci mają posiadacze 3 różnych rachunków: oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz terminowych lokat oszczędnościowych. W przypadku śmierci posiadacza takiego rachunku bank poinformuje wskazane w dyspozycji osoby o przysługującym im prawie do środków z rachunku bankowego.
Taka dyspozycja, jak wskazuje sam przepis, musi być złożona w formie pisemnej. Składa się ją poprzez wypełnienie specjalnego formularza, który można otrzymać w placówce banku lub pobrać ze strony internetowej. Następnie dokument ten w większości przypadków należy złożyć w placówce. Tylko niektóre banki umożliwiają ustanowienie dyspozycji za pośrednictwem internetu czy korespondencyjnie. To od banku zależy też, czy dyspozycja na wypadek śmierci będzie darmowa czy obciążona prowizją.
Ograniczony krąg uprawnionych
Spisując testament, można wyznaczyć w nim spadkobierców także spoza grona najbliższych członków rodziny. Możliwe jest więc rozporządzenie majątkiem na rzecz przyjaciół czy nawet danej instytucji. Dyspozycja na wypadek śmierci wprowadza natomiast duże ograniczenia pod względem uprawnionych osób do otrzymania pieniędzy z konta zmarłego. To rozwiązanie dostępne jest jedynie dla małżonka, zstępnym (dzieci czy wnuków), wstępnych i rodzeństwa.
Dyspozycja tylko do określonej kwoty
Art. 56 prawa bankowego wskazuje także na wysokość dopuszczalnej kwoty przekazanej najbliższym w ramach dyspozycji na wypadek śmierci. Nie może być ona wyższa niż dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku. W pierwszym kwartale 2020 roku była to kwota wynosząca nieco ponad 107 tysięcy złotych.
Posiadacz rachunku może więc ustalić dyspozycję do tej górnej granicy. Takich dyspozycji może być kilka, dla najbliższych członków rodziny, jednak ich suma nie może przekraczać wyznaczonego przepisami limitu. A co w przypadku, gdy posiadacz rachunku wyda kilka takich dyspozycji, a ich łączna suma przekroczy dozwolony limit? W takim wypadku pierwszeństwo będzie miał ostatni wydany dokument. Może się więc zdarzyć, że osoba upoważniona do otrzymania konkretnej kwoty z tytułu poprzednich dyspozycji nie będzie miała jak odzyskać pieniędzy z konta zmarłego.
