Zmiana właściciela nieruchomości nie oznacza automatycznej zmiany deklaracji śmieciowej
Problemem, z którym mierzą się samorządy (i właściciele nieruchomości), jest brak korelacji między zmianą właściciela a aktualizacją danych w ewidencji odpadowej. Obowiązek ponoszenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi wynika wprost ze złożonej deklaracji, która funkcjonuje w obrocie prawnym do momentu jej skutecznego odwołania. Sprzedaż domu lub mieszkania nie jest dla systemu sygnałem do zaprzestania naliczania należności.
W praktyce oznacza to, że jeśli zbywca nieruchomości nie złoży korekty deklaracji wskazującej na wygaśnięcie obowiązku, gmina nadal będzie naliczać opłaty na jego konto.
Sytuację komplikuje często postawa nowych nabywców, którzy zwlekają ze złożeniem własnej deklaracji "wejściowej”. Powstaje wówczas luka informacyjna, którą system wypełnia, obciążając kosztami osobę widniejącą w dotychczasowych rejestrach. Dla organu podatkowego fakt fizycznego opuszczenia lokalu nie jest wystarczającą przesłanką do anulowania długu, jeśli nie został on formalnie zgłoszony.
Ustawowe terminy i procedura korekty
Przepisy precyzyjnie regulują ramy czasowe dla czynności administracyjnych w tym zakresie. Właściciel nieruchomości jest zobowiązany złożyć nową deklarację w terminie 14 dni od dnia nastąpienia zmiany mającej wpływ na wysokość opłaty.
Dotyczy to zarówno sprzedaży nieruchomości, jak i sytuacji zaprzestania wytwarzania odpadów (np. w wyniku wyprowadzki z wciąż posiadanej nieruchomości). W formularzu należy wówczas jednoznacznie wskazać "wygaśnięcie obowiązku”.
Analogiczny, 14-dniowy termin obowiązuje nabywcę nieruchomości lub osobę w niej zamieszkującą na złożenie pierwszej deklaracji. W przypadku budynków jednorodzinnych odpowiedzialność ta spoczywa bezpośrednio na właścicielu, natomiast w zabudowie wielorodzinnej obowiązek ten realizują zazwyczaj zarządcy lub spółdzielnie.
Należy pamiętać jednocześnie, że opłaty mają charakter miesięczny, a w przypadku nieruchomości rekreacyjnych - często ryczałtowy roczny.
Decyzja z urzędu i egzekucja należności
Bierność w zakresie aktualizacji danych wiąże się z konkretnymi sankcjami. W przypadku niezłożenia deklaracji lub uzasadnionych wątpliwości co do danych w niej zawartych, wójt, burmistrz lub prezydent miasta ma prawo wydać decyzję określającą wysokość opłaty z urzędu. Jest ona naliczana wstecz, wraz z odsetkami za zwłokę.
Samorządy coraz skuteczniej korzystają z narzędzi windykacyjnych, wszczynając postępowania egzekucyjne na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Oznacza to, że z pozoru błahe niedopatrzenie formalne może skutkować zajęciem rachunku bankowego byłego właściciela, nawet jeśli od miesięcy nie przebywa on pod danym adresem.
Cyfryzacja i nowe rygory w PSZOK
Proces aktualizacji danych został w ostatnich latach usprawniony dzięki cyfryzacji usług publicznych. W większości gmin korektę deklaracji można złożyć drogą elektroniczną (np. przez ePUAP lub dedykowane platformy samorządowe), co eliminuje konieczność osobistej wizyty w urzędzie.
Warto również odnotować nadchodzące zmiany w funkcjonowaniu PSZOK-ów. Od 2026 r. planowane jest uszczelnienie systemu, które uzależni możliwość oddawania odpadów problemowych od weryfikacji wnoszenia opłat.
Brak aktualnej deklaracji i uregulowanych płatności może zatem skutkować odmową przyjęcia odpadów, co ma na celu zmobilizowanie mieszkańców do dbałości o porządek w dokumentacji.
