W debacie publicznej pojawiła się ostatnio sprawa zmiany w zakresie prawa do przerywania ciąży, nazywanego również krótszym i bardziej nacechowanym emocjonalnie słowem pochodzenia łacińskiego – aborcją. Kiedy można dokonać aborcji?
W niniejszym poście wskażemy jakie przypadki przerwania ciąży przewidują obecne przepisy, a także – co szczególnie interesujące – opiszemy jaką odpowiedzialność odszkodowawczą można ponieść za pozbawienie kobiety tego prawa.
Możliwość dokonania zabiegu przerwania ciąży regulują przepisy ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.
Kiedy można dokonać aborcji?
Przerwanie ciąży może być dokonane wyłącznie przez lekarza, w przypadku gdy:
- ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej,
- badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu,
- zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego.
Przesłanki te obwarowane są w dodatkowymi ograniczeniami w postaci wieku zarodku/dziecka/płodu, zgodami, dowodami. W ocenie autora tak ustalone przesłanki są adekwatne do celu w jakim zostały ustalone i do wartości jakie system prawa ma chronić. Zdrowie kobiety jest ważniejsze niż zdrowie zarodka/dziecka/płodu, a także brak jest przymusu urodzenia przez kobietę dziecka pochodzącego z gwałtu.
Należy jednak zauważyć, że prawo podąża za wartościami, które wyznaje społeczeństwo, nie zaś na odwrót. Prawo powinno odzwierciedlać przekonanie większości obywateli w danej kwestii, w zakresie ich moralności.
W mojej ocenie dobrym pomysłem byłoby referendum w przedmiotowej sprawie, choć i tu jak zwykle pojawić się mogą głosy sprzeciwu. Może w takim referendum powinny brać udział jedynie kobiety?
Niezależnie od powyższego należy wskazać, że prawo do przerwania ciąży wynika z ustawy i kobieta, która zostaje tego prawa pozbawiona ma prawo do odszkodowania oraz zadośćuczynienia.
Przedmiotowe jest już jednoznacznie ustalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W szczególności w wyrok z dnia 21 listopada 2003 r. V CK 16/03 SN wskazał, że bezprawne uniemożliwienie wykonania zabiegu przerwania ciąży – w sytuacji określonej w ustawie o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży – uprawnia kobietę do dochodzenia wyrównania szkody wynikłej z tego zdarzenia.
W przedmiotowej sprawie SN uznał, że należy ponownie rozpatrzyć sprawę w zakresie oddalonego przez sądy niższej instancji powództwa o kwotę 15 000 zł tytułem odszkodowania (zadośćuczynienia SN nie przyznał, gdyż uznał, że ówcześnie obowiązujące przepisy na to nie pozwalają).
W innym wyroku Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z dnia 6 maja 2010 r. II CSK 580/09 uznano natomiast, że adekwatną jest kwota 150 000 zł tytułem zadośćuczynienia (kwotę taką za uzasadnioną uznał Sąd Apelacyjny, SN nie zmienił ani nie uchylił wyroku w tej części).
Kwota ta w ocenie autora postu jest co do zasady adekwatna do ciężaru naruszenia przedmiotowego prawa. W przypadku więc, gdy kobiecie np. z powodów moralnych dana osoba uniemożliwi dokonanie zabiegu, do którego owa kobieta ma prawo przyznane ustawowo, aktualizuje się możliwość dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia.
Jeśli masz wątpliwości dotyczą w/w zagadnienia, zawsze możesz skonsultować się z prawnikiem. Na przykład za pomocą adresu kontakt@bezprawnik.pl, pod którym uzyskasz płatną poradę prawną od doświadczonych prawników.
Fot. kiedy można dokonać aborcji // shutterstock
