Przed zawarciem małżeństwa przyszły mąż i żona mają swoje majątki osobiste. Oznacza to, że wszystko, co nabywają, należy tylko do nich. Każde z nich może więc zarządzać własnym majątkiem zupełnie swobodnie i samodzielnie odpowiada też za wszystkie zaciągnięte zobowiązania.

W momencie zawarcia małżeństwa z mocy prawa między małżonkami powstaje natomiast wspólność majątkowa. Jeśli więc nie uregulują tej kwestii w inny sposób poprzez zawarcie odpowiedniej umowy (intercyzy), właśnie taki ustrój majątkowy będzie obowiązywał w ich małżeństwie.

Wspólność majątkowa nie powoduje jednak, że od tej pory wszystko należy jednocześnie do męża i żony. Majątki osobiste wcale nie znikają. Istnieją wówczas w sumie 3 masy majątkowe: majątek osobisty żony, majątek osobisty męża oraz majątek wspólny.

Nie bez powodu panuje jednak przekonanie, że w przypadku wspólności majątkowej wszystko staje się wspólne. To nie do końca prawda, ale nie zmienia to faktu, że większość nabytych składników majątku wejdzie w skład majątku wspólnego, a nie w skład majątków osobistych.

Na majątek wspólny składają się bowiem przede wszystkim przedmioty nabywane przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa. Jeśli więc np. po ślubie zdecydują się kupić dom, będzie on ich wspólną własnością. W skład majątku wspólnego wchodzi także pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków. Co więcej, wspólne będą też dochody uzyskiwane zarówno z majątku wspólnego (np. wskutek wynajmu mieszkania), ale też i z majątku osobistego każdego z małżonków.

Wspólność majątkowa nie powoduje jednak, że wszystkie rzeczy nabywane od tej pory stanowią własnością obojga małżonków. Niektóre składniki będą należeć do majątku osobistego.

Po pierwsze, znajdą się w nim rzeczy nabyte jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Jeśli więc małżonek wcześniej kupił dom czy samochód, będzie to jego wyłączna własność. Na marginesie warto wspomnieć, że może to stwarzać w przyszłości problemy np. gdy para wybuduje wspólny dom na działce małżonka, a potem weźmie rozwód. W polskim prawie obowiązuje bowiem zasada, zgodnie z którą budynki znajdujące się na działce i stale z nią związane należą do właściciela gruntu. Tym samym taki z pozoru wspólny dom tak naprawdę wcale wspólny nie jest.

W skład majątku osobistego małżonka wejdą jednak nie tylko składniki nabyte przed zawarciem małżeństwa. Nawet już po ślubie wyłączną własność męża czy żony będą stanowić przedmioty nabyte w ramach spadku czy umowy darowizny, chyba że darczyńca czy spadkodawca postanowił inaczej.

W majątku osobistym znajdą się także udziały w spółce cywilnej, przedmioty majątkowe służące do zaspokajania osobistych potrzeb małżonka, prawa niezbywalne mogące przysługiwać tylko jednej osobie, przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania lub zadośćuczynienia, a co do zasady także przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego.

Przepis wspomina także, że do majątku osobistego małżonka należą wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub innej działalności zarobkowej. Oznacza to że wynagrodzenie stanowi wyłączną własność małżonka do momentu wypłaty. Później wchodzi już bowiem w skład majątku wspólnego.

Pozostałe elementy majątku osobistego związane są z pracą twórczą i osiągnięciami. Mowa tu bowiem o prawach autorskich i prawach pokrewnych, prawach własności przemysłowej oraz innych prawach twórcy, a także o przedmiotach majątkowych uzyskanych z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia.