Pogrzeb świecki w Polsce jest coraz popularniejszą formą pochówku zmarłych. Jakie przepisy regulują jego przebieg? Czy można odmówić pochówku zmarłego na cmentarzy wyznaniowym?
Przebieg i formę pochówku reguluje ustawa z 31 stycznia 1959 roku o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Jeszcze nie przyjęło się u nas kompostowanie ciał zmarłych tak jak w USA. Prochów zmarłych nie można rozsypać w jeziorze, czy na ulubionej łące zmarłego. Pozostaje tradycyjny pochówek. Zgodnie z powoływaną ustawą zakładanie i poszerzanie cmentarzy komunalnych należy do zadań własnych gminy. Każdy ma prawo do pochówku, niezależnie od poglądów, wyznania.
Jak wyglądają kwestie formalne zanim zostanie przeprowadzony pogrzeb świecki?
Co do zasady ciała nie można pochować przed upływem 24 godzin od chwili zgonu. Wyjątek występuje w przypadku śmierci z powodu niektórych chorób zakaźnych. Wtedy zwłoki powinny być jak najszybciej usunięte z mieszkania lub miejsca zgonu i pochowane w ciągu 24 godzin. Choroby zakaźne objęte takim rygorem wymieniono w rozporządzeniu ministra zdrowia, obejmuje ono m.in.: cholerę, dżumę, nosaciznę, trąd, gorączki krwotoczne. Rozporządzenie ma już 19 lat. Nie uwzględnia nowych chorób, takich jak chociażby koronawirus szerzący się w Chinach. Ten akt prawny powstał jeszcze przed epidemią SARS – jednego z lepiej poznanych koronawirusów. Rodzi to pewne obawy, co w przypadku gdy epidemia dosięgnie granic kraju. Czy zwłoki trzeba będzie natychmiast chować, czy będzie to bezprawne. W przypadku, gdy ciało pozostaje w domu powyżej 72 godzin od chwili zgonu, powinno być usunięte z mieszkania celem pochowania lub w razie odroczenia terminu pochowania – złożone w domu przedpogrzebowym lub kostnicy do czasu pochowania.
Przy czym od tej zasady istnieje wyjątek – jeżeli zwłoki zostaną zabalsamowane i pozwolenie wyda państwowy inspektor sanitarny, wtedy można poczekać dłużej.
Kto może zorganizować pogrzeb świecki?
Zgodnie z przepisami powoływanej ustawy prawo pochowania ma najbliższa rodzina zmarłego. Są to w kolejności:
-
pozostały małżonek,
-
krewni wstępni,
- zstępni krewni,
-
krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa,
-
powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
Przy czym należy pamiętać, że prawo pochowania zwłok osób wojskowych zmarłych w czynnej służbie wojskowej przysługuje właściwym organom wojskowym. Kwestie te regulują właściwe przepisy wojskowe. Ponadto organy państwowe mają prawo pochowania zwłok osób zasłużonych wobec państwa i społeczeństwa. Prawo pochowania zwłok przysługuje również osobom, które do tego dobrowolnie się zobowiążą. W sytuacji gdy żadna z powyższych osób nie wyrazi chęci pochowania zmarłego, a zwłoki nie zostały przekazane na cele naukowe, pogrzeb organizuje gmina, w której miał miejsce zgon.
W przypadku, gdy zmarły przebywał w zakładzie karnym lub areszcie śledczym, obowiązanym do pochówku jest właściwy zakład karny lub areszt śledczy.
Co w sytuacji gdy w gminie jest tylko cmentarz wyznaniowy, a chcemy zorganizować pogrzeb świecki?
W takiej sytuacji, zgodnie z ustawą, zarząd cmentarza wyznaniowego jest zobowiązany do umożliwienia pochówku bez żadnej dyskryminacji. Dodatkowo zwłoki Sprzeczna z przepisami jest sytuacja, gdy zarząd cmentarza postanowi zmarłych niewierzących chować gdzieś na obrzeżu cmentarza, a wierzących w samym centrum. Taka sama sytuacja ma miejsce, gdy zmarły ma nabyte prawo do pochówku w określonym miejscu. Może to być np. grób rodzinny. Wtedy dodatkowo dyskryminacji nie może podlegać ceremoniał, rodzaj nagrobka. Ksiądz nie może odmówić pogrzebu na gruncie prawa powszechnie obowiązującego. Może odmówić udziału w nim i wykorzystania kaplicy cmentarnej. Ale samego pochówku zabronić nie może.
Część karty zgonu musi zostać przekazana do administracji cmentarza. Ta część zawiera informacje o:
- imieniu i nazwisku zmarłego,
- stanie cywilnym,
- dacie i miejscu zgonu,
- dacie i miejscu urodzenia zmarłego,
- imiona i nazwiska rodziców denata,
- informację czy zgon nastąpił w wyniku choroby zakaźnej
- adnotację o zgłoszeniu lub zarejestrowaniu zgonu.
Należy pamiętać, że w przypadkach, w których zachodzi podejrzenie, że zgon nastąpił z powodu przestępstwa, zgodę na pochówek musi wyrazić prokurator. Następnie należy wnieść opłatę. Stawki zależą od cmentarza.
Pogrzeb świecki, podobnie jak wyznaniowy wiąże się z kosztami.
Wprawdzie odpadają wydatki na księdza ale z kolei trzeba doliczyć opłatę dla mistrza ceremonii. A jak wiemy wszystkie koszty pogrzebu nie są niskie. A zasiłek pogrzebowy wynosi jedynie 4.000 zł. Problem niskiego zasiłku pogrzebowego w relacji do wydatków związanych z pochówkiem został nawet podchwycony przez telewizję. Zasiłek pogrzebowy został omówiony w w”Barwach szczęścia”.
