Ustawa usprawniająca postępowania w sprawach frankowych
Sprawy frankowe zdominowały wokandy polskich sądów. Spraw jest tak dużo, że niektórzy sędziowie orzekają praktycznie tylko i wyłącznie w postępowaniach przeciwko bankom. Niestety ilość tych spraw praktycznie paraliżuje polskie sądownictwo. Cierpią nie tylko frankowicze, ale również osoby oczekujące na rozstrzygnięcia w innych kwestiach.
Konstytucja RP w art. 30 gwarantuje wszystkim prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez sąd. Postępowania w sprawach frankowych powodują jednak, że realizacja zasady stosunkowo szybkiego rozstrzygania sporów stała się niemożliwa do zrealizowania. Stąd pojawił się pomysł na wprowadzenie ustawy usprawniającej postępowania w sprawach frankowych. Projekt nowych przepisów znalazł się w wykazie rządowego procesu legislacyjnego i obecnie został skierowany do konsultacji publicznych.
Jakie są założenia nowych przepisów?
Projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie rozpoznawania spraw dotyczących zawartych z konsumentami umów kredytu denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego, popularnie nazywanej ustawą usprawniającą postępowania w sprawach frankowych nie jest zbyt obszerny, jednak ma pomóc w szybkim rozstrzyganiu sporów.
Nowe przepisy przede wszystkim raz na zawsze mają rozstrzygnąć kwestię zabezpieczeń (a konkretnie oczekiwania kredytobiorców na zbawienne postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, czyli sądowy glejt na zaprzestanie spłacania rat). Uregulowane jest to w art. 2 projektu ustawy, który stanowi, że:
Z chwilą doręczenia pozwanemu pozwu wniesionego przez konsumenta, obowiązek spełniania przez konsumenta świadczeń wynikających z umowy kredytu ulega wstrzymaniu z mocy prawa do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
Nowe regulacje będą dotyczyć również spraw toczących się w dniu wejścia w życie nowych przepisów. Wynika to z kontynuacji tego przepisu, który stanowi, że wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia przez wstrzymanie obowiązku spełniania przez konsumenta (kredytobiorcę) świadczeń pozostawia się bez żadnych dalszych czynność, a także z art. 20, który jasno stanowi, że regulacje mają zastosowanie do spraw wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie nowych przepisów.
Potrącenie, zwrot opłat i najbliższy konsumentowi sąd
Ustawa zakłada również możliwość podnoszenia zarzutu potrącenia aż do zamknięcia rozprawy przed sądem drugiej instancji, możliwość przesłuchania stron przez złożenie zeznań na piśmie (jeżeli nie ma konieczności złożenia przyrzeczenia i jeżeli sąd tak postanowi), świadkowie będą mogli być przesłuchiwani na posiedzeniu zdalnym, mimo złożenia sprzeciwu, a pozwany może dochodzić roszczenia wzajemnego, na wypadek, gdyby umowa okazała się nieważna.
Co więcej, sąd drugiej będzie mógł rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, mimo złożenia wniosku o przeprowadzenie rozprawy. Ustawa usprawniająca postępowania w sprawach frankowych jasno wskazuje również, że konsument będzie wytaczał spór w najbliższym sądzie okręgowym (w sądzie, w którego okręgu ma miejsce zamieszkania). W przypadku cofnięcia pozwu sąd (zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji) będzie zwracał połowę opłaty, a postanowienie o skierowaniu do mediacji będzie mógł wydać także referendarz sądowy.
Ustawa nie jest przełomowa, ale dobrze, że niektóre rzeczy w końcu zostaną zapisane
W polskich sądach unormowała się już pewna praktyka, związana z postępowaniami w sprawach frankowych. Sądy jednak wciąż muszą hołdować obowiązującym przepisom, w związku z czym muszą rozpatrywać każdy wniosek o udzielenie zabezpieczenia. Już samo udzielenie zabezpieczenia z mocy prawa odciąży składy orzekające. Inne przepisy ustawy usprawniającej postępowania w sprawach frankowych ułatwią konsumentom życie i uregulują to, co wydaje się oczywiste, jednak obecnie nie jest oficjalnie unormowane. Jak podkreślają twórcy projektu ustawy:
Projekt przewiduje wprowadzenie szczególnych uregulowań, które będą sprzyjać szybszemu rozpoznawaniu spraw dotyczących kredytów frankowych i służy skutecznej ochronie praw konsumentów. Ich wprowadzenie znajduje uzasadnienie w tym, że zdecydowana większość występujących w tych sprawach zagadnień prawnych została już wyjaśniona w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Sądu Najwyższego. Zaznaczyć należy, że kryterium tego nie spełniają sprawy dotyczące kredytów walutowych innych niż kredyty denominowane i indeksowane, kredyty waloryzowane do innych walut obcych, sprawy dotyczące kredytów w PLN (WIBOR + marża), ani sprawy dotyczące sankcji kredytu darmowego – dlatego nie zostały objęte niniejszym projektem.
