VAT to fundament dochodów państwa. I długo się to nie zmieni
Analiza ewolucji przepisów o podatku od towarów i usług pokazuje niezwykłą plastyczność uzasadnień dla utrzymywania wyższego opodatkowania. Początkowo powrót do stawki 22% uzależniano od relacji długu publicznego do PKB, wyznaczając barierę na poziomie 43% państwowego długu publicznego (PDP). Było to założenie czysto matematyczne, które jednak szybko zderzyło się z rzeczywistością gospodarczą.
W kolejnych latach argumentację zmieniano: w 2013 roku powoływano się na zagrożenie równowagi budżetowej, w 2019 na potrzebę stabilności, a w 2021 roku na nieprzewidziane skutki pandemii COVID-19.
Każda z tych przesłanek pełniła rolę swoistego „bezpiecznika”, który pozwalał na systematyczne przedłużanie podwyższonych stawek bez konieczności przyznawania, że stały się one stałym fundamentem dochodów państwa.
Najnowsza konstrukcja prawna idzie jednak o krok dalej, wiążąc poziom opodatkowania z wydatkami na obronność kraju. Zgodnie z aktualnymi przepisami, stawka 23% będzie obowiązywać tak długo, jak długo wydatki na armię będą przekraczać 3% PKB. W dobie obecnej sytuacji geopolitycznej jest to warunek, który w praktyce czyni stawkę 22% celem niemal niemożliwym do osiągnięcia w dającej się przewidzieć przyszłości.
Obniżka VAT w tym momencie jest po prostu niemożliwa. MF komentuje
Z punktu widzenia Ministerstwa Finansów, rezygnacja z jednego punktu procentowego VAT jest ryzykowne. Należy pamiętać, że VAT jest najpotężniejszym silnikiem budżetu państwa, a każda jego korekta uderza bezpośrednio w płynność finansową kraju. Resort finansów w odpowiedzi na ostatnie interpelacje poselskie nie pozostawia złudzeń: Polska została objęta procedurą nadmiernego deficytu, co wymusza na rządzie prowadzenie polityki skrajnie ostrożnej.
W tym kontekście bankowe systemy scoringowe i analitycy rynkowi patrzą na stabilność wpływów z VAT jako na jedyny realny gwarant obsługi zadłużenia. Przywrócenie stawek 22% i 7% wiązałoby się z wielomiliardową stratą, której budżet przy obecnych obciążeniach socjalnych i militarnych po prostu nie jest w stanie zaabsorbować.
Fundacja Dobre Państwo alarmuje, że bez zmian legislacyjnych polskie stawki pozostaną jednymi z najmniej konkurencyjnych w regionie przez kolejne ćwierć wieku, jednak dla urzędników skarbowych priorytetem pozostaje szczelność i przewidywalność systemu, a nie optymalizacja kosztów po stronie konsumenta.
Brak przestrzeni na optymizm. MF deklaruje monitorowanie sytuacji, ale nie warto mieć złudzeń
Choć Ministerstwo Finansów deklaruje uważne monitorowanie sytuacji gospodarczej, szanse na powrót do podstawowej stawki 22% należy ocenić jako niewielkie. System podatkowy stał się zakładnikiem potrzeb obronnych i dyscypliny narzucanej przez unijne traktaty. W tym momencie VAT to już nie tylko podatek od towarów i usług, ale długoterminowa cena bezpieczeństwa i stabilności, z którą polski podatnik musi się ostatecznie pogodzić.
