Po kilkumiesięcznej przerwie wraca program Czyste Powietrze z budżetem 10 mld zł. Wnioski o dofinansowanie będzie można składać już od 31 marca 2025 r. Zmieniają się jednak zasady programu, bo zgodnie z założeniami w nowej odsłonie ma on wspierać głównie najbardziej potrzebujących i ograniczyć nieprawidłowości, aby nie było już „rachunków grozy”.
Oficjalny start programu Czyste Powietrze już 31 marca 2025 r.
W czwartek 20 marca 2025 r. minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska ogłosiła długo wyczekiwany start programu Czyste Powietrze i jego nowe zasady. Przypomnijmy, że został on zawieszony w listopadzie zeszłego roku, ponieważ wymagał modyfikacji. Nowa i zmodernizowana odsłona programu ruszy już z dniem 31 marca 2025 r. To właśnie wtedy rozpocznie się bowiem nabór wniosków o dofinansowanie.
W trakcie briefingu minister poinformowała, że na program pozyskano z Funduszu Modernizacyjnego nową pulę środków w kwocie 10 mld zł. Wyjaśniła również, że w nowej edycji programu zaszły zmiany i że były one konieczne:
Pracując nad reformą programu Czyste Powietrze kierowaliśmy się trzema kluczowymi priorytetami – przede wszystkim walką z ubóstwem energetycznym poprzez realne wsparcie dla najbardziej potrzebujących. Naszym celem było także wyeliminowanie tzw. rachunków grozy, poprzez wprowadzenie obowiązkowego standardu energetycznego budynku oraz racjonalizacja wydatków, tak by nie dochodziło do nadużyć.
Najważniejsze zmiany w programie Czyste Powietrze 2025
Lista zmian i nowości w programie Czyste Powietrze jest dość długa. Podczas konferencji wyjaśnił je dokładnie wiceminister resortu klimatu Krzysztof Bolesta, ale można je znaleźć również na stronie ministerstwa oraz stronie programu.
Zawężenie listy beneficjentów programu
Z programu Czyste Powietrze w 2025 r. wciąż mogą skorzystać wyłącznie osoby fizyczne, będące właścicielami lub współwłaścicielami domów jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych z wydzieloną księgą wieczystą. Wprowadzono jednak nową zasadę – własność musi trwać od minimum 3 lat, chyba że została nabyta wskutek spadku. Nie będzie już zatem można kombinować jak wcześniej i np. przepisywać nieruchomości na członka rodziny o najniższych dochodach.
Co więcej, do dofinansowania kwalifikują się tylko inwestycje w budynkach, które uzyskały pozwolenie na budowę do 31.12.2020 r. Program nie wyklucza natomiast udziału w programie osób, które mają w domach kominki, o ile nie stanowią one głównego źródła ogrzewania i spełniają wymogi lokalnych uchwał antysmogowych oraz ekoprojektu.
Wyższe progi dochodowe
W nowej odsłonie programu podniesiono też progi dochodowe w drugim i trzecim poziomie dofinansowania. W tym najwyższym dla najmniej zarabiających pozostały one natomiast na niezmienionym poziomie.
- Poziom najwyższy do 100% kosztów kwalifikowanych – przysługuje:
– gospodarstwom domowym, których miesięczny dochód na osobę wynosi do 1300 zł w przypadku gospodarstwa wieloosobowego lub do 1800 zł w przypadku gospodarstwa jednoosobowego;
– beneficjentom, którzy mają ustalone prawo do zasiłku (stałego, okresowego, rodzinnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego). - Poziom podwyższony do 70% kosztów kwalifikowanych – przysługuje on gospodarstwom domowym, których miesięczny dochód na osobę wynosi nie więcej niż 2250 zł w przypadku gospodarstwa wieloosobowego lub 3150 zł w przypadku gospodarstwa jednoosobowego;
- Poziom podstawowy do 40% kosztów kwalifikowanych – jest on przeznaczony dla beneficjentów, których roczny dochód nie przekracza 135 000 zł.
Co ważne, najwyższy poziom dofinansowania przysługuje tylko wtedy, gdy budynek lub lokal ma zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania wyższe niż 140 kWh/m2 rocznie.
Wyższe dotacje w programie Czyste Powietrze 2025
To, co na pewno ucieszy przyszłych beneficjentów programu Czyste Powietrze, to znacznie wyższe niż do tej pory kwoty dotacji. W 2025 roku wyniosą one bowiem:
- Na termomodernizację i gruntową pompę ciepła:
170 100 zł – w najwyższym poziomie dofinansowania,
119 070 zł – w podwyższonym poziomie dofinansowania,
68 040 zł – w podstawowym poziomie dofinansowania; - Na termomodernizację i pompę ciepła powietrze/woda:
140 300 zł – w najwyższym poziomie dofinansowania,
98 210 zł – w podwyższonym poziomie dofinansowania,
56 120 zł – w podstawowym poziomie dofinansowania.
Warto tu dodać, że wciąż dofinansowanie pokryje tylko koszty netto przedsięwzięcia, a więc podatek VAT beneficjent musi opłacić z własnej kieszeni.
Potwierdzenie standardu energetycznego budynku przed i po inwestycji
Nowe zasady programu Czyste Powietrze mają wyeliminować problem wymiany źródeł ciepła bez wcześniejszej termomodernizacji budynków. Takie przypadki zdarzały się bowiem w poprzednich edycjach programu i były główną przyczyną powstawania „rachunków grozy”. Rozwiązaniem ma być obowiązek potwierdzania standardu energetycznego budynku:
- przed realizacją inwestycji – w postaci audytu energetycznego,
- po realizacji przedsięwzięcia – w formie świadectwa charakterystyki energetycznej.
Na audyt można też pozyskać dotację z programu w kwocie do 1600 zł.
Wsparcie tylko na wybrane urządzenia i na pewno nie na kotły gazowe
W programie Czyste Powietrze 2025 dofinansowanie będzie można uzyskać tylko na wybrane urządzenia, znajdujące się na liście ZUM. Chodzi tu dokładnie o pompy ciepła, kotły zgazowujące drewno oraz kotły na pellet. Urządzenia te muszą mieć też odpowiednie certyfikaty i w przypadku pomp ciepła muszą one pochodzić z europejskich laboratoriów.
W nowej odsłonie programu nie będzie można zatem uzyskać dotacji na piece gazowe.
Przeczytaj także: Szykują się kolejne zmiany w programie Czyste Powietrze
Nowe zasady wypłaty zaliczek i rozliczania kosztów przedsięwzięcia
Celem ograniczenia nadużyć w programie wprowadzono też mniej korzystne zmiany. Zaliczkę będzie można bowiem teraz uzyskać tylko w ramach w najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania i wyłącznie w wysokości do 35 proc. Co więcej, jej uzyskanie będzie wymagało złożenia wniosku oraz dostarczenia maksymalnie 3 umów z wykonawcami na realizację przedsięwzięcia. Zaliczka będzie też wypłacana dopiero po sprawdzeniu przez operatora, czy wykonawca spełnia wszystkie warunki programu.
To nie wszystko, ponieważ określone zostały maksymalne kwoty dotacji w poszczególnych rodzajach kosztów kwalifikowanych. Ograniczono również poziom dofinansowania do prac towarzyszących niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia oraz wprowadzono limity dotacji jednostkowych na metr kwadratowy powierzchni ocieplenia stropów, podłóg i ścian oraz za okna.
Wsparcie operatora
Jedną z największych zmian w programie Czyste Powietrze 2025 jest wprowadzenie usług tzw. operatora. Osoba ta będzie bezpłatnie wspierała beneficjenta na każdym etapie przedsięwzięcia (od złożenia wniosku o dotację aż do jej rozliczenia), a także będzie nadzorowała inwestycję. Zgodnie z założeniem takie wsparcie ma ograniczyć nadużycia w programie, a także powodować, że dotowana inwestycja przyniesie beneficjentowi realne korzyści i nie będzie skutkowała wspomnianymi wyżej „rachunkami grozy”.
