Przepisy BHP w pracy kojarzą się zazwyczaj z czymś nudnym i w gruncie rzeczy – nieprzydatnym. Pracownicy, myśląc w ten sposób, pozbawiają się jednak użytecznej wiedzy. W konsekwencji często nie znają nawet swoich praw.
Przepisy BHP w pracy: prawa pracownika
Jeśli chodzi o przepisy BHP w pracy, to podstawowym prawem pracownika jest prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Wynika to przede wszystkim z Konstytucji RP (art. 66 ust. 1), ale jest także zagwarantowane poprzez przepisy Kodeksu pracy (art. 15, art. 94 pkt 4 i art. 207 par. 2). Z tego względu, jeśli warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP, a w dodatku mogą stwarzać bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia pracownika, to pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy. Tak samo ma prawo postąpić w sytuacji, gdy wprawdzie jemu nic bezpośrednio nie grozi, ale czynności, jakie będzie wykonywał, mogą być niebezpieczne dla innych osób. W obu sytuacjach pracownik informuje niezwłocznie pracodawcę o odmowie wykonania czynności. Pracownik może nawet całkowicie oddalić się z danego miejsca, jeśli fakt niepodjęcia pracy wcale nie usunął zagrożenia. Co ważne, w obu przypadkach pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Mało osób zdaje sobie sprawę z tego, że może bez żadnych konsekwencji odmówić wykonania pracy także w przypadku obniżonej sprawności psychofizycznej. Oznacza to, że jeżeli narzucone przez pracodawcę zadania przekracza siły pracownika w danym momencie (nieważne, czy chodzi o siłę fizyczną czy sprawność umysłową), to pracownik może odmówić aktywności. Niestety, o ile idea powstania takiego zapisu jest szczytna, o tyle niespecjalnie sprawdza się w praktyce. Pracownik, który kilka razy odmówi wykonania danej czynności (np. przenoszenia ręcznie zbyt ciężkich dla niego towarów) zostanie prawdopodobnie w końcu zwolniony. Mimo to należy pamiętać, że pracodawca nie ma prawa obarczać pracownika zadaniami przekraczającymi jego siły.
Przepisy BHP to nie tylko prawa, ale także obowiązki
Pracownicy często narzekają na warunki pracy w kontekście spełniania zasad BHP, jednak zazwyczaj sami też nie są bez winy. Jednym z powszechnych pracowniczych grzechów jest niezakładanie odzieży ochronnej (np. fartuchów, kasków, gogli) kiedy jest to wymagane. Często pracownicy nie używają też niektórych maszyn i sprzętów zgodnie z ich przeznaczeniem – wykorzystują je do czegoś innego, najczęściej po to, by ułatwić sobie pracę. To zachowanie również jest niezgodne z przepisami Kodeksu pracy. Co ważne, pracownik ma też obowiązek wykonywać wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie. Uwaga – jeśli pracownik jest świadkiem wypadku lub sytuacji, w której zagrożone jest czyjeś życie lub zdrowie, powinien niezwłocznie powiadomić pracodawcę i ostrzec osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia.
Brak znajomości zasad BHP może skończyć się nie tylko konsekwencjami ze strony pracodawcy.
W artykule znalazł się zestaw najbardziej podstawowych praw i obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (podstawą prawną są art. 210 i 211 k.p.). W kolejnym artykule o przepisach BHP poruszone zostaną zagadnienia związane z temperaturą w pracy, pracą na zewnątrz, ochroną kobiet ciężarnych czy dostosowaniem pomieszczeń pracy.
