Dzięki przepisom specustawy pomocowej dostępne są świadczenia dla Ukraińców. Pomoc wynika z różnych źródeł, a jej zakres wynika z sytuacji życiowej konkretnych osób. O jakiego rodzaju wsparciu jest mowa?
Świadczenia dla Ukraińców
Ustawa z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (tj. Dz. U. z 2022 r., poz. 583), zwana także specustawą pomocową, została podpisana przez Prezydenta RP i funkcjonuje w obrocie prawnym. W tym wypadku prawo działa wstecz, bo obejmuje osoby i zdarzenia mające miejsce wcześniej, ze szczególnym uwzględnieniem dnia 24 lutego 2022 roku. Ustawa zawiera szereg rozwiązań, które mają wspomóc osoby zza wschodniej granicy, także o charakterze socjalnym.
Zgodnie z art. 26 tej ustawy, obywatelowi Ukrainy, którego pobyt uznaje się za legalny, przysługują takie formy pomocy, jak świadczenia:
- o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych,
- wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2019 r. poz. 2407 oraz z 2021 r. poz. 1162, 1981 i 2270), jeżeli zamieszkuje z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- dobry start, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 187a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 447), jeżeli zamieszkuje z dziećmi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
Ukraińcy mogą także skorzystać z rodzinnego kapitału opiekuńczego (jeżeli zamieszkują z dziećmi na terytorium Polski) a także z dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna (zgodnie z art. 64c ust. 1 tzw. ustawy o żłobkach).
Świadczenia rodzinne, ale i pomoc społeczna
Świadczenia dla Ukraińców z zakresu świadczeń rodzinnych to:
- zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego;
- świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne;
- zapomogi (w tym z tytułu urodzenia się dziecka) i świadczenia (także rodzicielskie) wypłacane przez gminy
Świadczeniem wychowawczym jest z kolei 500 plus. Świadczenie dobry start to swego rodzaju jednorazowe (w skali roku) 300 plus, które wypłacane jest rodzicom dzieci uczących się.
Z kolei art. 29 i 30 specustawy pomocowej uprawniają Ukraińców do otrzymywania świadczeń z zakresu pomocy społecznej, zarówno tej pieniężnej, jak i niepieniężnej. Do pierwszej kategorii zaliczają się
- zasiłek stały, okresowy, celowy i specjalny celowy
- zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
- pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
- świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w RP status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy
- wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd.
Z kolei świadczeniami niepieniężnymi są:
- praca socjalna, bilet kredytowany,
- składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne
- pomoc rzeczowa
- poradnictwo specjalistyczne,
- interwencja kryzysowa oraz schronienie,
- posiłek i niezbędne ubranie,
- usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy
- specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia,
mieszkanie chronione, - pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,
- pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie.
To jednak nie koniec możliwości.
Dodatkowe 300 plus dla Ukraińców
Świadczenia dla Ukraińców bynajmniej nie zamykają się w powyższym. Uchodźcom przysługuje także specjalne, jednorazowe świadczenie. Swego rodzaju 300 plus wynika z art. 31 ust. 1 specustawy pomocowej. Zgodnie z tym przepisem obywatelowi Ukrainy, który jest w Polsce legalnie, a także uzyskał numer PESEL, przysługuje jednorazowe świadczenie w wysokości 300 złotych.
Jest ono przeznaczone na utrzymanie, pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej, a także opłaty mieszkaniowe. Aby je uzyskać należy złożyć stosowny wniosek w ośrodku pomocy społecznej lub centrum usług społecznych gminy. Co ważne, właściwej dla miejsca pobytu obywatela Ukrainy. Środki wypłacane są przez gminy, otrzymując na ten cel dotację celową z budżetu.
Z art 30 specustawy pomocowej można także wywnioskować prawo do uzyskania pomocy żywnościowej wynikającej z europejskiego systemu pomocy, jednakże po spełnieniu dodatkowych warunków.
