Ustawa z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (tj. Dz. U. z 2022 r., poz. 583), zwana także specustawą pomocową, została podpisana przez Prezydenta RP i funkcjonuje w obrocie prawnym. W tym wypadku prawo działa wstecz, bo obejmuje osoby i zdarzenia mające miejsce wcześniej, ze szczególnym uwzględnieniem dnia 24 lutego 2022 roku. Ustawa zawiera szereg rozwiązań, które mają wspomóc osoby zza wschodniej granicy, także o charakterze socjalnym.

Zgodnie z art. 26 tej ustawy, obywatelowi Ukrainy, którego pobyt uznaje się za legalny, przysługują takie formy pomocy, jak świadczenia:

Ukraińcy mogą także skorzystać z rodzinnego kapitału opiekuńczego (jeżeli zamieszkują z dziećmi na terytorium Polski) a także z dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna (zgodnie z art. 64c ust. 1 tzw. ustawy o żłobkach).

Świadczenia dla Ukraińców z zakresu świadczeń rodzinnych to:

Świadczeniem wychowawczym jest z kolei 500 plus. Świadczenie dobry start to swego rodzaju jednorazowe (w skali roku) 300 plus, które wypłacane jest rodzicom dzieci uczących się.

Z kolei art. 29 i 30 specustawy pomocowej uprawniają Ukraińców do otrzymywania świadczeń z zakresu pomocy społecznej, zarówno tej pieniężnej, jak i niepieniężnej. Do pierwszej kategorii zaliczają się

Z kolei świadczeniami niepieniężnymi są:

To jednak nie koniec możliwości.

Świadczenia dla Ukraińców bynajmniej nie zamykają się w powyższym. Uchodźcom przysługuje także specjalne, jednorazowe świadczenie. Swego rodzaju 300 plus wynika z art. 31 ust. 1 specustawy pomocowej. Zgodnie z tym przepisem obywatelowi Ukrainy, który jest w Polsce legalnie, a także uzyskał numer PESEL, przysługuje jednorazowe świadczenie w wysokości 300 złotych.

Jest ono przeznaczone na utrzymanie, pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej, a także opłaty mieszkaniowe. Aby je uzyskać należy złożyć stosowny wniosek w ośrodku pomocy społecznej lub centrum usług społecznych gminy. Co ważne, właściwej dla miejsca pobytu obywatela Ukrainy. Środki wypłacane są przez gminy, otrzymując na ten cel dotację celową z budżetu.

Z art 30 specustawy pomocowej można także wywnioskować prawo do uzyskania pomocy żywnościowej wynikającej z europejskiego systemu pomocy, jednakże po spełnieniu dodatkowych warunków.