Nazwy Pochodzenia, Oznaczenia Geograficzne, Gwarantowane Tradycyjne Specjalności oraz produkty tradycyjne każdy z nas słyszał te określenia i pewnie automatycznie wiąże je z naszą rodzimą kuchnią. Jak jednak dane oznaczenia przekładają się na faktyczną ochronę i korzyści dla wytwórców?

Chyba najkorzystniejsze w praktyce jest ubieganie się o zarejestrowanie produktu jako Chronione Nazwą Pochodzenia, Chronione Oznaczeniem Geograficznych lub jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Są to oznaczenia, którym przepisy przyznają największe realne korzyści i ochronę. Ich zarejestrowanie uprawnia do ochrony przed wykorzystywaniem komercyjnym nazwy. Chroni także przed wykorzystaniem renomy nazwy, także w odniesieniu do użycia danego produktu jako składnika innego wyrobu. Oznacza to, że producenci mogą wywierać realny wpływ na pojawianie się w szerszym obiegu nazwy ich wytworów i sposób ich używania.

Żeby dany produkt został objęty tego typu ochroną, musi spełnić odpowiednie wymagania. Przede wszystkim musi być związany z miejscem, regionem lub krajem. Związek ten musi nadawać mu specyficznych właściwości, jakości lub cech. Trochę odmienne wymagania obowiązują dla produktu objętego znakiem Gwarantowanej Tradycyjnej Specjalności. W tym przypadku główny nacisk kładziony jest na tradycje jego wytwarzania. Sposób wytwarzania nadaje wyrobom oryginalne, odróżniające je od innych podobnych produktów cechy.

Niestety w żadnej z tych grup nie znajdziemy naszych tradycyjnych pączków. Jedynym miejscem, gdzie nasze pączki zostały docenione i zauważone jest Lista Produktów Tradycyjnych. Obejmuje ona 1950 przysmaków. Wśród nich znajdziemy bardzo znane tradycyjne i regionalne wyroby: oscypek, rogale świętomarcińskie, moskol, śląskie oblaty, czy pieczone na Warmii anielskie ruchańce. Jest również kilka rodzajów pączków: pączki opatowskie wpisane na listę  w 2012 roku, wpisany dla województwa świętokrzyskiego pączki żakowolskie z powidłami z antonówek, pączki staropolskie z Ostrowa Lubelskiego i pączki tradycyjne z województwa łódzkiego.

Niestety, prowadzona przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi lista ma charakter głównie informacyjny. Służy wyłącznie zbieraniu i rozpowszechnianiu informacji związanych z wytwarzaniem produktów tradycyjnych. Nie wiąże się z ochroną nazwy ani z kontrolą zgodności produkcji z zadeklarowaną metodą wytwarzania. Pewnym plusem wpisu danego produktu na listę jest możliwość ubiegania się o uzyskanie odstępstw od wymagań sanitarnych i weterynaryjnych. Produkcja wyrobów nie podlega jednak żadnej kontroli.