Urlop okolicznościowy – czym jest, komu przysługuje, o czym powinniśmy pamiętać w 2016 roku? O tym wszystkim w niniejszym artykule.
Pracownik ma prawo do urlopu wypoczynkowego, w tym także na żądanie, ale ustawodawca przewiduje, także inne przypadki obligatoryjnego zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem, jak i bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Jakie to przypadki, i w jakim wymiarze urlop okolicznościowy/zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy przysługuje – o tym w niniejszym poście.
Urlop okolicznościowy 2016
Pojęcie urlopu wypoczynkowego nie jest pojęciem prawnym, gdyż brak jest jego definicji w przepisach. Dlatego też, w niniejszym poście pozwolę sobie dość szeroko opisać przyczyny z powodu, których pracownik może się do pracodawcy uprzejmie zwrócić o udzielenie czasu wolnego (innego niż urlop wypoczynkowy, czy też udanie się na ,,chorobowe”), pracodawca zaś jest wnioskiem związany.
Pracodawca jest w szczególności zobowiązany zwolnić od pracy pracownika:
- wezwanego do osobistego stawienia się przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania,
- na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia,
- w celu wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń; łączny wymiar zwolnień z tego tytułu nie może przekraczać 6 dni w ciągu roku kalendarzowego,
- na czas niezbędny do wzięcia udziału w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji. Dotyczy to także pracownika będącego stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym,
- na czas niezbędny do przeprowadzenia obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych.
- wezwanego w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli i pracownika powołanego do udziału w tym postępowaniu w charakterze specjalisty.
- Zwolnienie od pracy przysługuje również w pewnych przypadkach działaczom związkowym.
Niezbyt często zapewne, będziemy wzywani przez NIK, ale już jako świadek w sądzie zapewne częściej.
W pewnych przypadkach ze zwolnienia od pracy skorzystać może pracownik: członek ochotniczej straży pożarnej, ratownik GOPR, członek doraźny Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych, członek ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa „Służba SAR”.
Dość często w praktyce pracownicy korzystają ze zwolnienia w celu oddania krwi.
Z doświadczenia niestety wiem, że pracodawcy dość nieprzychylnie patrzą na powyższe, a więc na rozmowie rekrutacyjnej lepiej nie wspominać o tym, że jesteśmy: członkiem ochotniczej straży pożarnej, który dodatkowo jest ratownikiem GOPR i MSPiR, a także honorowym krwiodawcą i biegłym sądowym lekarzem – rezerwistą, który jest ważnym świadkiem w kilku procesach sądowych:)
Urlop okolicznościowy a ślub
Jednakże to co nas najbardziej interesuje to ,,prawdziwy” urlop wypoczynkowy, a więc czas wolny od pracy w wymiarze:
1) 2 dni – w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy;
2) 1 dnia – w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
Ustawodawca wychodzi więc z założenia, że na ślubie własnym bawić się powinniśmy lepiej i intensywniej, niż na ślubie naszego dziecka. Założenie niewątpliwie interesujące, ale czy zgodne z rzeczywistością? Pewnie, każdy z nas musi odpowiedzieć sobie na to pytanie indywidualnie.
Zwolnienie przysługuje nam także w przypadku zwolnienia… nas z pracy. W okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę zachowując prawo do wynagrodzenia mamy prawo do wolnego na poszukiwanie pracy w wymiarze
1) 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia;
2) 3 dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia.
Ponadto, pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Przedmiotowe stanowi z jednej strony benefit dla pracowników, z drugiej zaś strony obciążenie dla pracodawców. Można zastanowić się czy ilość przypadków uzasadniających prawo do wolnego od pracy jest wystarczająca, czy też inne szczególne przypadku obligatoryjnego wolnego winny być ujęte w przepisach (dla dociekliwych, w artykule nie wymieniłem wszystkich przypadków obligatoryjnych zwolnień z pracy).
W mojej ocenie, nie. Zbyt dużo zwolnień od pracy, stanowi obciążenia dla pracodawców, w szczególności tych mniejszych. I niestety, czasami powoduje tzw. ucieczkę przed prawem pracy, czyli tworzenie mniej lub bardziej udanych rozwiązań prawnych w postaci: samo zatrudnienia lub umów o świadczenie usług, gdy warunki wykonywania pracy ewidentnie wskazują na charakter pracowniczy danego stosunku prawnego.
Jeśli masz wątpliwości dotyczą w/w lub innego zagadnienia, możesz skonsultować się z prawnikiem. Na przykład za pomocą adresu kontakt@bezprawnik.pl, pod którym uzyskasz płatną poradę prawną od doświadczonych prawników.
Fot. urlop okolicznościowy 2016 // pexels
