Urlop okolicznościowy to rodzaj urlopu przewidziany z powodu ważnych wydarzeń życiowych, a przynajmniej tych najważniejszych według obowiązujących przepisów. Chodzi tu więc o ślub, urodzenie dziecka oraz śmierć bliskiej osoby. Nie każde takie wydarzenie będzie jednak uprawniać do wzięcia dnia wolnego w ramach urlopu okolicznościowego.

Warto przy tym wspomnieć, że w odróżnieniu od pozostałych urlopów urlopu okolicznościowego nie uregulowano w samym Kodeksie pracy. Zasady jego udzielania znajdują się w § 15 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. W rozporządzeniu tym wyraźnie wskazano, kiedy ze względu na takie wydarzenia pracownikowi będzie przysługiwać wspomniane uprawnienie. Co więcej – dokonano rozróżnienia na odpowiednio 1 lub 2 dni wolnego w zależności od okoliczności danego wydarzenia.

Urlop okolicznościowy w wymiarze 2 dni przysługuje pracownikowi w związku z jego ślubem. Podobnie wolne można wziąć także, gdy związek małżeński ma zawrzeć dziecko pracownika. W takim wypadku pracownik ma jednak prawo do 1, a nie do 2 dni urlopu. Urlop okolicznościowy nie przysługuje natomiast, nawet w mniejszym wymiarze, w związku ze ślubem innych bliskich osób – na przykład rodzeństwa czy rozwiedzionego rodzica.

Co ważne urlopu okolicznościowego pracownik wcale nie musi wykorzystać w dniu samego ślubu. Równie dobrze dzień wolny może przeznaczyć na przykład, by pomóc dziecku z organizacją wesela. Zdarza się też, że planowana uroczystość z różnych względów nie dochodzi do skutku. W takiej sytuacji pracownik traci prawo do urlopu okolicznościowego. Wówczas wykorzystane dni wolne traktowane są jak urlop wypoczynkowy.

Nie każdy pogrzeb członka rodziny będzie uprawniać pracownika do skorzystania z przysługującego mu urlopu okolicznościowego. Prawo to przewidziano tylko w razie zgonu poszczególnych osób. W przypadku śmierci małżonka, dziecka, rodziców lub ojczyma czy macochy pracownik będzie mieć prawo do 2 dni urlopu okolicznościowego. Śmierć rodzeństwa, teściów, dziadków lub innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpłatną opieką uprawnia go natomiast do 1 dnia wolnego.

W razie zgonów innych członków rodziny – na przykład cioci, wujka czy wnuków –  urlop okolicznościowy w 2021 roku, podobnie jak w latach poprzednich nie przysługuje. W takim wypadku pracownik może co najwyżej wykorzystać urlop na żądanie.

Również narodziny własnego dziecka uprawniają pracownika do wzięcia urlopu okolicznościowego. Z tego uprawnienia zwykle korzysta ojciec – matce przysługuje bowiem urlop macierzyński w wymiarze co najmniej 20 tygodni. Wymiar urlopu okolicznościowego podobnie jak w latach poprzednich wynosi 2 dni. Co ważne, przysługuje on pracownikowi niezależnie od tego, czy zamierza wziąć urlop ojcowski i urlop tacierzyński. Pracownik nie będzie mieć natomiast prawa nawet do 1 dnia urlopu okolicznościowego w razie urodzenia dziecka przez innego członka rodziny – a więc na przykład ze względu na narodziny swoich wnuków.

Urlop okolicznościowy, podobnie jak inne rodzaje urlopów, wymaga złożenia odpowiedniego wniosku do pracodawcy – najlepiej z wyprzedzeniem. Oczywiście w przypadku urodzenia dziecka czy śmierci bliskiej osoby trudno tu mówić o możliwości wcześniejszego zawiadomienia o planowanym wolnym. Pracodawca powinien jednak mimo wszystko taki urlop uwzględnić. Może jednak wymagać odpowiedniego udokumentowania wskazanych okoliczności – na przykład oczekiwać dołączenia odpisu skróconego aktu urodzenia dziecka, aktu małżeństwa czy aktu zgonu.