Jak pisze "obserwatorgospodarczy.pl", uchwalona na początku pandemii ustawa antycovidowa wprowadziła pewien kontrowersyjny instrument. Chodzi o przepis, na mocy którego naruszenie obowiązków służbowych w celu przeciwdziałania COVID-19 nie było przestępstwem. Przepis już nie obowiązuje w pierwotnym brzmieniu (choć dziś zawiera podobną normę), ale wtedy, kiedy był, stosowano go.

Ministerstwo Zdrowia skorzystało zatem z nowo dodanego "kontratypu walki z epidemią" i organizowało różne przetargi w celu zakupu pewnych dóbr przydatnych w walce z epidemią, czyli maseczek, respiratorów i innych środków.

Zdarzyło się niestety, że pojawiły się kontrowersje związane z tego rodzaju zakupami. Najsłynniejszą jest chyba tzw. afera respiratorowa, w której — jak wielokrotnie opisywano — resort zdrowia, pod kierownictwem ministra Łukasza Szumowskiego, zakupił respiratory (1200 sztuk) od handlarza bronią.

Rzeczony handlarz był na czarnej liście ONZ z uwagi na dopuszczenie się w przeszłości nielegalnego przemytu broni. Respiratory do Polski nie trafiły, zaś same respiratory objęto zerową stawką VAT. Organy ścigania nie dopatrzyły się w aferze respiratorowej znamion przestępstwa.

"Rzeczpospolita", powołując się na raport szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, wskazuje, iż nadużyć mogło być znacznie więcej. Początek pandemii to ogromne środki dla resortu zdrowia, a także wiele zakupów. Niektóre transakcje dokonywano z prawdopodobnie nierzetelnymi podmiotami, a przynajmniej takimi, z którymi — w normalnych, nieepidemicznych warunkach — nie powinno się zawierać umów (w imieniu państwa).

CBA przeprowadziło nawet analizę, z której wynikło, iż blisko 25% kontrahentów, z którymi resort zdrowia zawierał umowy w przedmiocie nabycia towarów, czy też usług, było w jakiś sposób niewiarygodnych. CBA w raporcie wskazało, że:

Czy wobec powyższych informacji można mówić o skandalu? To zależy. Nieistniejący już (w pierwotnej i wynikającej wprost z przepisów) kontratyp walki z epidemią co do swojej istoty związany jest ze stanem wyższej konieczności. Nawet jeżeli przepis już nie funkcjonuje, to warto dodać, że TK (kiedyś) zajmie się sprawą, w której wyniku — przy uznaniu argumentacji rządzących — przepis określający przestępstwo przekroczenia uprawnień zostanie uznany za niekonstytucyjny, gdy chodzi o naruszenia związane z epidemią.

Niemniej jednak — niezależnie od formy ubrania normy w przepis — wyłączenie odpowiedzialności urzędników musi opierać się na tym, by było to działanie podjęte w celu walki z epidemią, zaś podjęcie takiej decyzji było konieczne — no i w zasadzie jedynie możliwe. W wypadku, gdy pojawi się jakikolwiek cień szansy, że chodziło o zarobek, organy ścigania powinny zająć się taką sprawą z pełnym zaangażowaniem.