Urlop wypoczynkowy to jeden z najbardziej gorących tematów w każdym miejscu pracy. Zwłaszcza początek roku jest istotny, bowiem to wtedy liczba dni urlopowych się resetuje. Od stycznia znów każdy z pracowników będzie mógł zastanawiać się, kiedy najlepiej będzie odpocząć od pracy, a pracodawcy staną przed wyzwaniem ułożenia planów urlopowych w taki sposób, by każdy był chociaż trochę usatysfakcjonowany. Ważne jest też to, że wymiar urlopu może się zmieniać w trakcie roku, dla niektórych będzie to 20 dni, a dla innych 26.
Wymiar urlopu wypoczynkowego jest zależny od stażu pracy
Praktycznie każdy pracownik, na początku swojej kariery ma prawo do 20 dni urlopu w roku. Aby móc wypoczywać dłużej, musi udowodnić, że jego staż pracy wynosi minimum 10 lat. Przy czym nie jest tak, że należy to przepracować u jednego przedsiębiorcy. Staż ten zlicza się ze wszystkich miejsc pracy, a dodatkowo dolicza się czas poświęcony na naukę w szkole wyższej niż podstawowa.
Do okresu stażu pracy, od którego zależy długość urlopu, wlicza się lata z tytułu ukończenia:
- zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
- średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
- średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
- szkoły policealnej – 6 lat,
- szkoły wyższej – 8 lat.
Co ważne, jeżeli jakiś pracownik skończył np. liceum i studia, to staż pracy nie sumuje mu się, a pod uwagę bierze się tę ukończoną szkołę, która daje więcej lat i pozwala szybciej uzyskać więcej dni urlopowych.
Potwierdzeniem, na podstawie którego można zwiększyć staż urlopowy, może być świadectwo ukończenia danej szkoły.
Praca i nauka nie idą w parze. Do stażu urlopowego można zaliczyć tylko jedno z nich
Aby udowodnić zatrudnienie w poprzednich miejscach, pracownik powinien przynieść świadectwa pracy. To z nich możemy ustalić, jak wysoki jest staż pracy danej osoby i ile urlopu będzie jej przysługiwać.
Często może zdarzyć się tak, że jakiś pracownik przyniesie świadectwo, z którego będzie wynikało, że pracował podczas nauki w danej szkole. Wtedy do stażu należy wliczyć albo okres pracy, albo nauki, w zależności od tego, co będzie korzystniejsze dla pracownika. Ważne jest, by tych okresów nie sumować.
Niezależnie od tego, w którym miesiącu pracownik osiągnie dziesięcioletni staż pracy, zawsze należy mu się dodatkowe sześć dni
Rzadko będzie zdarzać się tak, że pracownik będzie mógł pochwalić się dziesięcioma latami stażu akurat 1 stycznia nowego roku. Zazwyczaj dzieje się to w trakcie roku i niezależnie od tego, kiedy pracownik nabędzie takie prawo, za każdym razem otrzymuje on sześć dni dodatkowego urlopu.
Wynika to z artykułu 158 kodeksu pracy, który mówi, że pracownikowi, który uzyskał prawo do urlopu w wyższym wymiarze, przysługuje urlopu uzupełniający, czyli te wspomniane sześć dni. Oznacza to też, że nie powinno się z tych dni korzystać już wcześniej.
Przykładowo, jeżeli pracownik osiągnie 10 lat stażu pracy 1 września, to z tym dniem należy mu doliczyć dodatkowe sześć dni urlopu. Nawet jeżeli ma on umowę na czas nieokreślony i już 1 stycznia wiadomo, że będzie on pracował przez cały rok, to do 31 sierpnia należy mu się maksymalnie 20 dni urlopu, a dopiero od 1 września może korzystać z przywilejów związanych z wyższym wymiarem urlopowym.
Zatrudnienie w ciągu roku, a urlop wypoczynkowy
W przypadku, gdy pracownik zostanie zatrudniony w trakcie roku kalendarzowego, to liczba dni urlopowych, jaka mu przysługuje, ustalana jest proporcjonalnie.
Przy ustalaniu wymiaru urlopu w sposób proporcjonalny ważne są trzy zasady:
- kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu,
- niepełny kalendarzowy miesiąc zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca,
- niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę.
Jeżeli ktoś zatrudnił się 28 czerwca i ma prawo do 26 dni urlopu, to opierając się na powyższych zasadach, należy mu się 16 dni urlopu. Wynika to z następujących obliczeń:
- 26 dni wymiaru urlopu/ 12 miesięcy daje 2,17 dni urlopowych za jeden miesiąc kalendarzowy,
- po zaokrągleniu czerwca w górę mamy 7 miesięcy kalendarzowych, co daje 15,17 dni urlopowych (7 x 2,17),
- po zaokrągleniu 15,17 dni urlopowych w górę, mamy 16 dni urlopowych.
Tutaj warto zauważyć, że jeżeli wspomniany wyżej pracownik pracowałby w czerwcu jeszcze u innego pracodawcy, to ten pierwszy dokonuje zaokrąglenia czerwca do pełnego miesiąca. W takim wypadku nasz pracownik miałby do dyspozycji 13 dni urlopowych (26 dni stażu /12 miesięcy w roku * 6 miesięcy kalendarzowych pracy).
Wyższy wymiar urlopu osiągnięty u pracodawcy, u którego zatrudnienie nastąpiło w trakcie roku
Pamiętając o powyższych zasadach, gdy pracownik nabywa prawo do dodatkowych sześciu dni urlopowych, ale zarazem urlop u nowego pracodawcy wyliczany jest proporcjonalnie, to należy dokonać następujących wyliczeń.
Przykładowo pracownik jest zatrudniony od 10 kwietnia, a dziesięcioletni staż pracy osiągnie 20 listopada. Wtedy od 10 kwietnia przysługuje mu prawo do 15 dni urlopu, co wynika z wyliczeń:
- 20 dni wymiaru urlopu/ 12 miesięcy daje 1,67 dni urlopowych za jeden miesiąc kalendarzowy,
- po zaokrągleniu kwietnia w górę mamy 9 miesięcy kalendarzowych, co daje 15 dni urlopowych.
Kiedy 20 listopada pracownik nabędzie prawo do podwyższonego wymiaru urlopu, wtedy należy powtórzyć wyliczenia:
- 26 dni wymiaru urlopu/ 12 miesięcy daje 2,17 dni urlopowych za jeden miesiąc kalendarzowy,
- po zaokrągleniu kwietnia w górę mamy 9 miesięcy kalendarzowych, co daje 19,53 dni urlopowych,
- po zaokrągleniu 19,53 dni urlopowych w górę, mamy 20 dni urlopowych.
Oznacza to, że pracownik otrzyma 5 dni dodatkowego urlopu, które wykorzystać będzie mógł po 20 listopada.
Pierwszy rok zatrudnienia to urlop cząstkowy, nabywany z każdym przepracowanym miesiącem
Specyficznym sposobem wyliczania urlopów jest urlop dla osób, które po raz pierwszy są zatrudnianie w jakimkolwiek miejscu pracy.
Dla takich pracowników urlop nalicza się proporcjonalnie, w 1/12 wymiaru urlopu, jaki przysługiwałby mu po przepracowaniu całego roku i udziela dopiero po faktycznym przepracowaniu miesiąca pracy. Oznacza to, że osoba zatrudniona 17 lipca, po raz pierwszy w swojej karierze zawodowej, prawo do pierwszych dni urlopowych uzyska dopiero 16 sierpnia.
Wymiar tego urlopu będzie wynosił:
- 1,66 dnia urlopu, dla osoby, której wymiar urlopowy wynosi 20 dni,
- 2,17 dnia urlopu, dla osoby, której wymiar urlopowy wynosi 26 dni.
Inaczej niż przy poprzednich wypadkach, ten urlop nie jest automatycznie zaokrąglany, jednak wiele zakładów pracy stosuje zaokrąglenie w górę, określone w regulaminie pracy.
