Za chwilę poznamy wyniki wyborów 2019. To oznacza spore przetasowania na scenie politycznej, nowe twarze oraz nazwiska. Nowa kadencja Sejmu to jednocześnie zmiany w Radzie Ministrów. Jak wygląda proces tworzenia rządu po wyborach? Kto powołuje premiera?
Wyniki wyborów 2019 poznamy tuż po godzinie 21, po zamknięciu wszystkich komisji wyborczych. Na oficjalne wyniki podane przez Państwową Komisję Wyborczą poczekamy do czasu, aż do komisji spłyną wyniki ze wszystkich komisji. Wyniki wyborów 2019, które poznamy zaraz po zamknięciu lokali wyborczych to wyniki sondażowe i mogą nieznacznie różnić się od tych oficjalnych. Niemniej jednak na ich podstawie będzie możliwe tworzenie możliwych scenariuszy tego, jak będzie wyglądała nowa scena polityczna. Przed nami tygodnie politycznych przepychanek oraz giełda nazwisk. Od wyników wyborów zależy nie tylko kształt nowego Sejmu, ale także skład Rady Ministrów. Jak wygląda proces tworzenia rządu?
Wyniki wyborów 2019 – jak powstanie rząd?
Proces tworzenia rządu reguluje Konstytucja, która przewiduje trzy możliwe kroki. Jeden z nich jest podstawowym, a pozostałe określa się jako pomocnicze. Sięga się po nie wtedy, kiedy nie uda się wyłonić rządu według procedury podstawowej. Kluczową rolę w powołaniu rządu odgrywa Prezydent, który współpracuje z nowowybranym Sejmem.
Art. 154 ust. 1 Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje Prezesa Rady Ministrów wraz z pozostałymi członkami Rady Ministrów w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów i odbiera przysięgę od członków nowo powołanej Rady Ministrów.
Nowego Prezesa Rady Ministrów wskazuje właśnie Prezydent. Zwyczajem, który wykształcił się w naszym systemie, jest to, że kandydata na premiera wskazuje zwycięska partia (lub koalicja, jeżeli taka się wykształci). Teoretycznie prezydent nie jest związany taką propozycją, aczkolwiek powinien się z nią liczyć. Wskazanego przez niego kandydata musi w dalszej kolejności zaakceptować Sejm. Prezydencki nominat otrzymuje od głowy państwa misję powołania nowego rządu. Prezydent następnie powołuje wskazanych przez premiera in spe ministrów. Na tym etapie kończy się udział prezydenta, a dalsze losy premiera są uzależnione od wybranego Sejmu.
Wyniki wyborów 2019 – przed nami nowa kadencja rządu
W ciągu 14 dni od powołania nowej Rady Ministrów Premier przedstawia Sejmowi program działania nowego rządu w przemówieniu do posłów. Przemówienie określa się zwyczajowo jako exposé. Jako ciekawostkę można wskazać, że najkrótsze exposé trwało 30 minut i wygłosiła je Hanna Suchocka w 1992 roku. Najdłuższe exposé wygłosił Donald Tusk w 2007 roku – trwało 185 minut. Po jego wygłoszeniu premier zwraca się do sejmu z wnioskiem o udzielenie mu wotum zaufania. To bardzo ważne głosowanie, dlatego konstytucja przewiduje, że wotum zaufania uchwala Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczny posłów. Bezwzględna większość oznacza, że głosów za musi być więcej niż głosów przeciw i wstrzymujących się. Jeżeli nowy rząd uzyska taką większość, może przystępować do rządzenia. Jeżeli jednak z jakiegoś powodu wotum zaufania nie zostanie udzielone, konstytucja przewiduje kroki dodatkowe.
art. 154 ust. 3 W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2 Sejm w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w ust. 1 lub ust. 2 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od jej członków.
Na tym etapie rola Prezydenta jest wyraźnie ograniczona, a inicjatywa przechodzi na stronę Sejmu. Wynika to z tego, że „prezydencki kandydat” nie uzyskał poparcia Sejmu, a zatem rozsądne jest wyłonienie kandydata właśnie przez Sejm. Z tego powodu ten etap określa się jako procedura sejmowa. Polega ona na tym, że kandydata na premiera oraz ministrów wyłania właśnie Sejm. Podobnie jak w przypadku procedury podstawowej, sejmowy kandydat musi zostać wybrany bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczny posłów. Takiej samej większości wymaga konstruktywne wotum nieufności. Tak wybranego premiera powołuje Prezydent.
Jak wymienić premier nie robiąc z siebie drama queen, czyli czym jest konstruktywne wotum nieufności
Wyniki wyborów 2019 – kto wybiera premiera?
Jeżeli i w ten sposób nie uda się wybrać nowego rządu, inicjatywa ponownie wraca do Prezydenta. Ten ostatni tryb powoływania rządu określa się mianem rezerwowego i jest uregulowany w art. 155 Konstytucji.
art. 155 W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. Sejm w ciągu 14 dni od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta Rzeczypospolitej udziela jej wotum zaufania większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Prezydent ponownie wybiera kandydata na premiera i ministrów. Kandydaturę ponownie rozpatruje Sejm, a kandydat musi uzyskać jego poparcie. Różnica polega jednak na tym, że głosowanie nad wotum zaufania udzielane jest zwykłą większością w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Taka większość jest zdecydowanie łatwiejsza do uzyskania i z tego powodu jest to swoisty wentyl bezpieczeństwa. Jest to również ostatni moment na powołanie nowego rządu. Jeżeli i tym razem premier nie uzyska sejmowego poparcia, prezydent skraca kadencję sejmu i wyznacza nowe wybory.
art. 155 ust. 2 W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w ust. 1, Prezydent Rzeczypospolitej skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory.
Czy wyniki wyborów 2019 pozwolą na wybranie rządu przy pierwszym podejściu? Przed nami bez wątpienia ekscytujące tygodnie.
Aktualizacja: Wyniki wyborów 2019
Poznaliśmy pierwsze, sondażowe wyniki wyborów 2019. Wciąż jeszcze czekamy na wyniki oficjalne. Te Państwowa Komisja Wyborcza poda najprawdopodobniej w poniedziałek.
Wyniki wyborów 2019 kształtują się następująco:
- Prawo i Sprawiedliwość – 43,6%
- Koalicja Obywatelska – 27,4%
- Sojusz Lewicy Demokratycznej – 11,9%
- Polskie Stronnictwo Ludowe – 9,6%
- Konfederacja Wolność i Niepodległość – 6,4%
