Zakaz konkurencji zazwyczaj obowiązuje podczas stosunku pracy. Pracownik nie może wtedy pracować na rzecz konkurencyjnej firmy lub prowadzić własnej, jeśli przedmiot jej działalności byłby niemal taki sam jak przedmiot działalności pracodawcy. Okazuje się jednak, że nierzadko pracownika obowiązuje również zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy. I to jest jeszcze bardziej problematyczne dla osoby, która podpisała taką klauzulę.
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy: kiedy jest możliwy?
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest możliwy, ale pracownik i pracodawca – podobnie jak w przypadku zwykłego zakazu konkurencji – muszą podpisać stosowną umowę. W tej sytuacji pracownik jest w jeszcze gorszej sytuacji, ponieważ – zgodnie z umową – nawet po zakończeniu pracy nie może podjąć się prowadzenia działalności gospodarczej, jeśli byłaby to firma konkurencyjna dla poprzedniego pracodawcy. Dodatkowo osoba, która podpisze taką klauzulę, nie może potem nawet świadczyć pracy dla podmiotu, który prowadzi działalność konkurencyjną. Najczęściej klauzulę podpisują pracownicy, którzy mają dostęp – zdaniem pracodawcy – do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie przyniosłoby mu szkodę. Nie istnieje niestety definicja, która określałaby, jacy pracownicy mogą być zaliczeni do takiej grupy.
Jak to wygląda w praktyce?
Przykład: pracownik świadczy pracę na rzecz pracodawcy X. X żąda od niego podpisania klauzuli o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Pracownik się zgadza. Po jakimś czasie chce zmienić pracę. Firma X to firma produkująca podzespoły komputerowe; wykorzystuje do tego nowe technologie.
Pracownik, który zakończy pracę w firmie X, a wcześniej podpisał klauzulę, nie może zatem otworzyć działalności gospodarczej, w której oferowałby usługi tego samego rodzaju co X. Mało tego – nie może zatrudnić się w firmie Y, która również zajmuje się produkcją podzespołów komputerowych. Pracodawca X może bowiem obawiać się, że były pracownik przekaże nowemu pracodawcy Y informacje na temat innowacyjnych metod produkcji. A to byłaby dla pracodawcy X katastrofa.
Uwaga: zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie jest obowiązkowy. To pracodawca inicjuje podpisanie takiej umowy, ale pracownik wcale nie musi się na nią zgadzać. Co oczywiste – może bać się utraty pracy. Warto jednak w tym kontekście warto zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2003 roku (I PK 165/03 LEX nr 898250), zgodnie z którym umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy zawarta z osobą, która nie ma dostępu do określonych w art. 1012 § 1 k.p. informacji jako sprzeczna z prawem jest nieważna (art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p.). To oznacza, że pracodawca nie może nadużywać klauzuli, ponieważ nie we wszystkich sytuacjach będzie ona ważna.
