Resort sprawiedliwości na swojej stronie internetowej opublikował główne założenia planowanej reformy kodeksu karnego. Zaprezentowano zarówno ratio legis, jak i ogólny opis zmian. Sięgają one dosyć głęboko, bo dotyczą bazowych kwestii (katalogu kar), ale także dodają nowe przestępstwa. Dodane zostaną m.in. nowe typy kwalifikowane istniejących już przestępstw, ale także ujęte zostaną nowe przestępstwa.

Jedną z najistotniejszych zmian, które prezentuje nam Ministerstwo Sprawiedliwości, jest zupełna zmiana katalogu możliwych kar. Aktualnie, zgodnie z art. 32 Kodeksu karnego, są to:

Resort proponuje wyrzucenie z katalogu kary 25 lat pozbawienia wolności, jednocześnie zwiększając wymiar możliwej do wymierzenia kary za poszczególne przestępstwa. Tak też, w wypadku niektórych przestępstw, sąd będzie mógł wymierzyć karę 28, czy też 22 lat pozbawienia wolności, a nie — jak dotychczas — 15.

Poniżej załączam przykładową tabelę, która została zamieszczona na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. Ma ona ukazać, czym poskutkuje wspomniana zmiana. Dziwne jest, że resort posługuje się mową potoczną, nazywając karę pozbawienia wolności „więzieniem”, a karę dożywotniego pozbawienia wolności - „dożywociem” (które przecież jest instytucją prawa cywilnego). O ile taka nomenklatura jest powszechnie używana w mediach, to używanie jej podczas prezentacji projektu reformy jest, w moim odczuciu, niezrozumiałe. No, chyba że nazwy kar również zostaną zmienione.

Zmiany obejmą również wprowadzenie nowego rodzaju kary dożywotniego pozbawienia wolności. Resort proponuje wprowadzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia. Otrzymywaliby ją sprawcy, nazywani przez resort „zwyrodniałymi zbrodniarzami”, którzy są trwale niebezpieczni dla społeczeństwa.

Taką karę otrzymywałyby również osoby, które w przeszłości zostały skazane na karę dożywotniego pozbawienia wolności, albo na karę pozbawienia wolności w wymiarze 20 i więcej lat, a dopuściły się kolejnego przestępstwa, zagrożonego karą dożywotniego pozbawienia wolności.

Osoby skazane na karę bezwzględnego dożywotniego pozbawienia wolności utraciłyby możliwość do starania się o przedterminowe zwolnienie. Brak możliwości przedterminowego zwolnienia otrzymywałyby również osoby popełniające czyn, którego okoliczności, a w szczególności zachowanie sprawcy, wskazują, iż jest on niebezpieczny dla społeczeństwa.

Sprawcy skazani na „zwykłą” karę dożywotniego pozbawienia wolności mogłyby się starać o przedterminowe zwolnienie nie po 25 latach, jak to jest obecnie, ale po 35.

Wydłużony zostanie również okres przedawnienia karalności zabójstwa – z 30 do 40 lat.

Podwyższona zostanie również granica maksymalnego ustawowego zagrożenia dla poszczególnych przestępstw. Jako podstawę takiego podwyższenia resort wskazuje potrzebę zaspokojenia odczucia sprawiedliwości, a także zmaksymalizowanie dolegliwości, jakie mają czekać sprawców konkretnych przestępstw.

Wyżej zaprezentowane zmiany łączą się oczywiście z rewolucją katalogu kar.

Kolejnym założeniem projektu zmian jest ujęcie w Kodeksie karnym nowych przestępstw i typów przestępstw.

Projekt zakłada również klarowne ujęcie kradzieży cudzej karty płatniczej, wraz z użyciem jej. Za takie działanie będzie grozić taka sama kara jak za kradzież z włamaniem

Kolejnym czynem, którego ujęcie jako przestępstwo w Kodeksie karnym zakłada reforma, jest nękanie przez firmy windykacyjne. Za uporczywe nękanie w celu zwrotu wierzytelności grozić będzie do 5 lat pozbawienia wolności.

Przestępstwem będzie również kradzież tablic rejestracyjnych. Taka kradzież nie będzie już wykroczeniem (ze względu na wartość przedmiotu zaboru mienia), a przestępstwem. Będzie za nie grozić aż do 5 lat pozbawienia wolności.

Ostatnią zmianą, którą zakłada resort, jest bardziej stanowcza walka z aferzystami gospodarczymi. Łapówkarze, czy oszuści VAT-owscy będą mogli liczyć na dużo surowsze kary. Zastanawiająca jest jednak zmiana, która umożliwi prokuratorom wszczynanie postępowań z urzędu, już na etapie przetargów, jeżeli — w ich odczuciu — dochodzi do działań niezgodnych z prawem.

Czy prezentowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości zmiany są zmianami pozytywnymi? W moim odczuciu, w pewnym zakresie, na pewno. Zwiększenie wymiaru ustawowego zagrożenia karą za niektóre przestępstwa jest racjonalne, odpowiednie i wymagane.

Problemem jest jednak fakt, że niektóre zmiany trzeba nazwać rewolucyjnymi. Nadanie szerszych kompetencji prokuratorom, czy też wprowadzenie nowych typów przestępstw będzie z pewnością skutkować pojawieniem się szeregu kontrowersji.

Również dla niektórych osób alarmujący jest kierunek, w jakim prawo karne zmierza. Według prezentowanego projektu zaczyna dochodzić do sytuacji, w której to funkcje: represyjna i prewencyjna stają się tymi zasadniczymi. Czy jest to dobry kierunek? Na to pytanie nie da się jednakowo i wprost odpowiedzieć.