Obywatelom i podmiotom zobowiązanym do zapłaty wskazuje się jedynie możliwość wytoczenia powództwa o ustalenie spełnienia lub nieistnienia obowiązku ubezpieczenia. Według Rzecznika Praw Obywatelskich takie podejście jest nieprawidłowe.
RPO złożył już kolejną skargę kasacyjną do NSA, aby wskazać, że wezwania UFG należy traktować jako decyzje administracyjne lub akty podlegające kontroli sądów administracyjnych.
RPO: obowiązek posiadania ubezpieczenia OC ma charakter publicznoprawny
Z punktu widzenia RPO obowiązek posiadania ubezpieczenia OC ma charakter publicznoprawny, a jego naruszenie prowadzi do powstania odpowiedzialności administracyjnoprawnej w formie konieczności wniesienia opłaty karnej. Brak przepisów łagodzących tę odpowiedzialność powoduje, że obywatel ponosi ją zawsze, niezależnie od okoliczności, np. siły wyższej czy błędu ubezpieczyciela.
Sprawdź polecane oferty
Allegro 1200 - Wyciągnij nawet 1200 zł do Allegro!
Citi Handlowy
Telewizor - Z kartą Simplicity możesz zyskać telewizor LG!
Citi Handlowy
RRSO 20,77%
Dlatego, według RPO, do opłaty karnej należy stosować przepisy Działu IVA Kpa dotyczące administracyjnych kar pieniężnych. Wspomniane powództwo o ustalenie obowiązku ubezpieczenia lub możliwość ubiegania się o ulgę nie chroni zobowiązanego w tym samym stopniu, ponieważ dotyczy wyłącznie obowiązku ubezpieczenia, a nie samej sankcji.
Brak możliwości uwolnienia się od opłaty karnej sprawia, że obywatele postrzegają ją jako pułapkę. Nawet jednorazowe naruszenie obowiązku, spowodowane np. pobytem w szpitalu, błędem ubezpieczyciela czy niewłaściwym wypełnieniem druku, skutkuje wysokimi sankcjami. A – przypomnijmy – dla samochodu osobowego w 2025 roku opłata karna wynosi niespełna 2 tys. zł za przerwę do 3 dni i rośnie wraz z wydłużeniem terminu. Przy przerwie powyżej 2 tygodni przekraczamy już 9 tys. zł.
Wezwania UFG do opłaty powinny być traktowane jak decyzje administracyjne
Zdaniem RPO traktowanie wezwania UFG jako decyzji administracyjnej jest konieczne, aby zagwarantować jednostce prawo do procesu, zwłaszcza że przedmiotem wezwania jest sankcja pieniężna. W razie nieuwzględnienia tego stanowiska RPO wskazuje na możliwość postrzegania wezwania jako aktu podlegającego sądowej kontroli w minimalnym zakresie, gdy w danej sprawie nie przysługują środki zaskarżenia.
W opinii RPO takie podejście zwiększa spójność systemu prawnego i chroni obywatela przed nadmiernym rygoryzmem oraz automatyzmem w nakładaniu kar.
Na koniec 2024 roku dług nieubezpieczonych sprawców wypadków względem UFG wynosił 380 mln zł. Średni dług sprawcy to 22,4 tys. zł, natomiast rekordzistą jest dłużnik, którego zobowiązanie wynosi aż 4,7 mln zł.
