System płacowy w Polsce jest dość dziwnie skonstruowany. Co do zasady bowiem, pracownik z pracodawcą powinien dogadać się na kwotę brutto. Ponieważ według przepisów, od tej kwoty brutto pracownik płaci potem różne składki i podatki. Jednak, jako że ich naliczeniem i przelaniem do odpowiednich instytucji zajmuje się pracodawca, to de facto, to on faktycznie płaci te obciążenia. Dodatkowo jeszcze oprócz tego, płaci on swoją część składek, którą musi odprowadzić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Oznacza to, że przy wynagrodzeniach mamy do czynienia z trzema kwotami:
- kwota netto, czyli to, co faktycznie otrzymuje pracownik
- kwota brutto, czyli kwota netto powiększona o składki i podatki płacone przez pracownika (wyliczane i odprowadzane przez pracodawcę),
- kwota "brutto brutto" albo "superbrutto", czyli kwota brutto powiększona o składki płacone przez pracodawcę.
Brutto, a netto. Ile wynosi różnica i co na nią się składa?
Jak dużo jest tych składek i czego one dotyczą? Otóż przy wynagrodzeniu 3660,19 zł netto, kwota brutto to 5000,00 złotych, a superbrutto to 6024,00 złotych. Na to, oprócz samego wynagrodzenia składają się: składka emerytalna, rentowa, wypadkowa, chorobowa, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz podatek dochodowy.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Ubezpieczenie emerytalne
Pierwsza z tych składek, czyli składka emerytalna, jak sama mówi, ma być naszym zabezpieczeń na starość. To właśnie ona jest odkładana do ZUS i zapisywana na naszym koncie, gdzie ma być waloryzowana z roku na rok i pozwolić nam w przyszłości uzyskiwać emeryturę. Jej wysokość to łącznie 19,52%. 9,76% płaci pracownik w kwocie brutto, a drugie 9,76% dokłada pracodawca w ramach superbrutto.
Ubezpieczenie rentowe
Składka na ubezpieczenie rentowe, która wynosi łącznie 8% (1,5% płaci pracownik w kwocie brutto, a 6,5% pracodawca w superbrutto) ma stanowić zabezpieczenie pracownika na wypadek dłuższej niezdolności do pracy. To właśnie wpłacanie na tego typu ubezpieczenia sprawia, że w przypadku utraty dochodów, z powodu ryzyka inwalidztwa można liczyć na jakieś świadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Sposób wyliczania potencjalnej renty jest dość skomplikowany, ale bierze się pod uwagę, oprócz np. stopnia choroby, m.in. wysokość składek, jakie były wpłacane przez ubezpieczonego.
Ubezpieczenie chorobowe
Składka na ubezpieczenie chorobowe płacone jest tylko przez pracownika, w kwocie 2,45% wynagrodzenia brutto. Przekazywane jest do ZUS i to teoretycznie z tych środków wypłacane są zasiłki chorobowe, które przysługują pracownikom. Początkowo, przez pierwsze 33 dni (lub 14 dni u pracowników powyżej 55 lub 60 roku życia) choroby w danym roku pracownikowi płaci pracodawca z własnych środków, jednak jeżeli ten okres będzie dłuższy, to wtedy pieniądze wypłaca ZUS właśnie ze środków zebranych na ubezpieczenia chorobowe.
Ubezpieczenie wypadkowe
Ubezpieczenie wypadkowe to specyficzny typ ubezpieczenia, którego wysokość może być różna, w zależności od zakładu pracy. W małych przedsiębiorstwach ustalana jest ona na jednym poziomie, obecnie wynosi on 1,67%, które płaci tylko pracodawca. Przy większych firmach tę wysokość co roku ustala ZUS, m.in. opierając się o to, czym zajmuje się firma oraz jak dużo wypadków miało w niej miejsce w ostatnim roku. Z tego ubezpieczenia wypłacane są zasiłki chorobowe, w momencie, gdy pracownik ulegnie wypadkowi w miejscu pracy lub w drodze do pracy. W takiej sytuacji ZUS wypłaca tego typu świadczenie już od pierwszego dnia absencji.
Ubezpieczenie zdrowotne
Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest płatna w wysokości 9% kwoty brutto pomniejszonej o składki społeczne, dlatego zazwyczaj jest to około 7,77% faktycznej kwoty brutto. Ta składka jest wpłacana do ZUS, a stamtąd przekazana ma być do NFZ. To właśnie z tego typu składki opłacana jest polska służba zdrowia. Opłacanie tego typu składek uprawnia pracownika do korzystania z bezpłatnej służby zdrowia.
Fundusz Pracy
Fundusz Pracy to specjalny fundusz, którym dysponuje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. To między innymi z tych pieniędzy utrzymywane są chociażby Urzędy Pracy. Z tych środków wypłaca się też wszelkiego rodzaju zasiłki dla bezrobotnych albo płaci za przeróżne prace inwestycyjne. Jeżeli więc ktoś korzystał np. z dofinansowania na miejsce pracy swoje lub swojego pracownika, to właśnie z tych środków jest ono często wypłacane. Kwota, jaka jest przekazywana na tego typu fundusz to 2,45% kwoty brutto i płatna jest przez pracodawcę.
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
To jeszcze nie jest koniec wyliczanki, bowiem jest jeszcze Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na który przekazywana jest mała, bo mała, ale zawsze dodatkowa kwota. Jest to 0,1% wynagrodzenia brutto, które płaci pracodawca. Środki te są zbierane z całego kraju, a następnie wypłacane pracownikom, którzy znaleźli się w sytuacji, gdy ich pracodawca jest niewypłacalny.
Aby móc przelać 3660,19 złotych pracownikowi, pracodawca musi dodatkowo 2363,81 złotych na składki, fundusze i zaliczkę na podatek dochodowy
Oprócz tych wszystkich składek, na samym końcu, mamy też do czynienia z zaliczką na podatek. Jej wysokość jest różna, bowiem zależy ona przede wszystkim od skali podatkowej. Oznacza to, że jeżeli ktoś zarabia np. w okolicach 2500,00 złotych netto, to nie będzie płacił żadnej zaliczki, bowiem jego wynagrodzenie mieści się w kwocie wolnej, która wynosi 30000 złotych rocznie. W przypadku wyższych wynagrodzeń już taka zaliczka będzie występować i w przypadku np. 5000 złotych brutto będzie wynosiła 266,00 złotych.
Podsumowując, przy przykładowym wynagrodzeniu, gdzie pracownik zarabia netto 3660,19 zł mamy do czynienia z następującymi składkami, które są płacone teoretycznie przez pracownika, ale których wyliczeniem, pobraniem i przesłaniem do odpowiednich instytucji zajmuje się pracodawca:
- ubezpieczenie emerytalne - 488,00 zł
- ubezpieczenie rentowe - 75,00 zł
- ubezpieczenie chorobowe - 122,50 zł
- ubezpieczenie zdrowotne - 388,31 zł
- zaliczka na podatek dochodowy - 266,00 zł
Razem daje to kwotę brutto w wysokości 5000,00 zł. Dodatkowo to zostaje powiększone o następujące składki płatne przez pracodawcę:
- ubezpieczenie emerytalne - 488,00 zł
- ubezpieczenie rentowe - 325,00 zł
- ubezpieczenie wypadkowe - 83,50 zł
- Fundusz Pracy - 122,50 zł
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - 5,00 zł
Razem daje to kwotę 6024,00 zł, jaka faktycznie jest kosztem pracodawcy. Oczywiście realny wydatek będzie trochę niższy, ponieważ pracodawca takie wynagrodzenie może zaliczyć w poczet własnych kosztów uzyskania przychodu. Oprócz wspomnianych powyżej składek, funduszy i podatków, z wynagrodzenia pobierane mogą być jeszcze inne kwoty. Przykładowo może to być składka na Pracownicze Plany Kapitałowe, gdzie pracownik wpłaca 2%, a pracodawca dodatkowe 1,5%. Innym obciążeniem mogą być dodatkowe ubezpieczenia, karty sportowe czy inne dodatkowe świadczenia.
