Darowizna w rodzinie może być przyczyną kłopotów. Zwłaszcza że, mimo orzeczeń sądowych i interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich, Ministerstwo Finansów pozostaje nieugięte. I ma swoje powody.
Darowizna w rodzinie
Przypomnę, że pisaliśmy o babci, która postanowiła podarować wnukowi 20 tys. zł. Pieniądze przekazała gotówką, bo nigdy nie miała konta bankowego. Wnuk spisał z babcią umowę. Opisał w niej kto, co, komu daje i dlaczego. A następnie wystąpił do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z prośbą o indywidualną interpretację podatkową. Jego zdaniem przekazanie przez babcię pieniędzy gotówką, którą on następnie wpłacił na swoje konto, daje mu prawo do skorzystania ze zwolnienia podatkowego. Przewidzianego w przypadku darowizn od najbliższych. Innego zdania był szef KIS. Uznał on, że prawo do zwolnienia z podatku od darowizn wnuczek miałby, gdyby babcia pieniądze przekazała przelewem.
Ta darowizna dla wnuka i wiele tym podobnych przypadków stało się powodem interwencji RPO w Ministerstwie Finansów. Marcin Wiącek poprosił minister finansów Magdalenę Rzeczkowską o rozważenie doprecyzowania przepisów. Ewentualnie o ujednolicenie wykładni ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnej z korzystnym dla obywateli orzecznictwem sądów.
Możesz dać, ale …
Ustawa o podatku od spadków i darowizn zwalnia z podatku małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, pod pewnymi warunkami. Po pierwsze, podatnik musi w ciągu 6 miesięcy zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego. Po drugie, jeśli przedmiotem darowizny są pieniądze, a „wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza 9637 zł, należy udokumentować otrzymanie środków pieniężnych dowodem przekazania ich na rachunek płatniczy nabywcy”.
Zdaniem RPO, ale i części orzekających w tego typu sprawach sędziów, z tego przepisu nie wynika, że konieczne jest udokumentowanie przekazania pieniędzy wyłącznie przelewem. Czy też możliwe jest przekazanie gotówki, a następnie jej wpłata na rachunek nabywcy?
„Obywatele nie wiedzą, czy chcąc skorzystać ze zwolnienia podatkowego przy darowiźnie pieniężnej od osób najbliższych, muszą udokumentować ją wyłącznie przelewem. Czy też możliwa jest wypłata środków gotówką, a następnie wpłata ich na własny rachunek. Fiskus uznaje, że pieniądze nie mogą być przekazane w gotówce, a następnie wpłacone na konto przez obdarowanego podatnika. Niektóre sądy dopuszczają zaś, że nie musi to być transfer bezgotówkowy. Rzecznik Praw Obywatelskich wyraża ubolewanie wobec zbyt rygorystycznego stanowiska organów podatkowych i części sądów administracyjnych” napisał Rzecznik.
Przelew musi być
Z odpowiedzi ministerstwa wynika, że resort nie widzi powodu, by cokolwiek zmieniać. Wiceminister finansów, Artur Soboń ocenia, że przyjęte rozwiązania dotyczące udokumentowania otrzymania pieniędzy nie są nadmiernie uciążliwe w stosunku do korzyści osiąganych przez podatników w postaci całkowitego zwolnienia od podatku. Zwraca przy tym uwagę, że aby skorzystać ze zwolnienia, nie ma wymogu posiadania rachunku bankowego przez obdarowanego. Ani przez darczyńcę. Otrzymanie pieniędzy może być udokumentowane przekazem pocztowym.
Regulujące to przepisy, minister Soboń ocenia, jako czytelne. Wymóg przekazywania podarowanych pieniędzy przelewem ma zapobiegać szerzeniu się szarej strefy. Wiceminister Soboń, powołuje się na wyroki NSA, w których sędziowie orzekli, że „kluczowe jest udokumentowanie transferu pieniężnego składnika majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Tylko bowiem w ten sposób zapewni się bezpieczeństwo obrotu, poprzez wyeliminowanie prób dokonania wpłaty na rzecz samego siebie środków niewiadomego pochodzenia i nadania tej czynności pozoru wykonania umowy darowizny”.
Resort finansów, odpowiada RPO, że oceniając regulację dotyczącą warunku udokumentowania darowizny, trzeba mieć na względzie słuszny interes ochrony majątku podatnika. Ale z drugiej strony, na ustawodawcy ciąży obowiązek zapewnienia szczelności systemu podatkowego.
