W jakich sytuacjach pracownik może otrzymać wypowiedzenie umowy o pracę od pracodawcy mimo, że osiągnął wiek przedemerytalny?
To zagadnienie jest szczególnie istotne, jeśli zwrócimy uwagę na wciąż zmieniające się okoliczności demograficzne. Zgodnie z danymi wynikającymi z ostatniego raportu (maj 2021) przygotowanego przez Instytut Emerytalny wynika, że populacja Polski wyniesie 33,1 mln osób. Natomiast Polaków w wieku produkcyjnym będzie aż 8 mln mniej. Osoby należące do tej grupy stanowią najistotniejszy zasób rynku pracy.
Wobec tak zmieniających się okoliczności ochrona i przestrzeganie prawa pracy, w tym w szczególności praw pracowników, zwłaszcza w okresie przedemerytalnym będzie bardzo istotne. Ponadto, ważna jest również korelacja – w kontekście problemu emerytalnego – liczby pracujących do liczby osób pobierających emerytury.
Wielokrotnie spotkałem się z błędną opinią, według której pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o prace osobie będącej w wieku przedemerytalnym. Cóż, nie jest to wcale takie oczywiste. Faktycznie, przepisy prawa pracy stanowią pewien parasol ochronny dla osób, którym do emerytury brakuje naprawdę niewiele. Jednakże, w szczegółowo wskazanych w Kodeksie pracy okolicznościach pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi będącemu
w wieku przedemerytalnym w razie:
1) ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
2) zaistnienia podstawy do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy,
3) zaistnienia podstawy do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia bez jego winy,
4) uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy
Co prawda ogłoszenie upadłości pracodawcy nie powoduje automatycznego rozwiązania umów o pracę z pracownikami. Zatem również każdy pracownik, który osiągnął wiek przedemerytalny powinien otrzymać wypowiedzenie bądź pracodawca może dążyć do rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron.
W przypadku upadłości pracodawca może wypowiedzieć umowy o pracę, wówczas jako przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie może wskazać fakt ogłoszenia upadłości. Lecz będzie to miało zastosowanie wyłącznie do pracowników pozostających w stosunku pracy z pracodawcą w dniu ogłoszenia upadłości.
Jak jednak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 1997 roku (sygn. akt I PKN 426/97) – całkowita i rzeczywista likwidacja zakładu następująca po ogłoszeniu upadłości jest przyczyną uzasadniającą wypowiedzenie wszystkim pracownikom, także zatrudnionym po ogłoszeniu upadłości bądź likwidacji.
Zaistnienie podstawy do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy
Zgodnie z treścią art. 52 § 1 pkt. 1, § 2 i § 3 k.p. rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę stanowi nadzwyczajną formę rozwiązania umowy o pracę z przyczyn leżących po stronie pracownika. Ponadto, takiemu rozwiązaniu może ulec każda umowa (także umowa terminowa, która, co do zasady, nie podlega wypowiedzeniu), z każdym pracownikiem i w każdym czasie – także z pracownikiem będącym w wieku przedemerytalnym.
Zaistnienie podstawy do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia bez jego winy
- jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące. (gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy).
- jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące. (gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową).
- w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione powyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
Uzyskanie przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
Na wstępie należy podkreślić, że samo przyznanie renty nie może stanowić bezpośredniej przyczyny rozwiązania umowy o pracę. Szczegółowo te kwestie regulują przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadczenie to przysługuje osobie, która – z powodu stanu zdrowia – została uznana za całkowicie lub częściowo niezdolną do wykonywania pracy.
Ponadto, warto ustalić ramy pojęcia całkowitej niezdolności do pracy. Niezdolna do pracy jest ta osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej. Zdolność utraciła z powodu naruszenia sprawności organizmu, a także nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. Wówczas taka osoba zostanie uznana za całkowicie niezdolną.
