W kontekście sezonu grypowego i wzmożonej liczby zwolnień lekarskich ZUS oraz pracodawcy zwracają uwagę na proceder nadużywania L4. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie odpuszcza i zawzięcie tropi osoby traktujące zwolnienie lekarskie jak urlop. W ubiegłym roku przeprowadzono aż 461,2 tys. kontroli zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy, w wyniku czego zakwestionowano blisko 29 tys. świadczeń. Kontrole bywają coraz efektywniejsze m.in. dzięki donosom od sąsiadów. Lewe L4 może poważnie nam zaszkodzić.
Celem działań kontrolnych jest zweryfikowanie, czy zwolnienie lekarskie chory wykorzystuje zgodnie z przeznaczeniem, czyli dla poratowania zdrowia. Czy też L4 służy mu jako nieuprawniona przerwa, podczas której zamiast leżeć w łóżku remontuje mieszkanie, wypoczywa na wczasach albo pracuje zarobkowo na czarno.
Podmioty uprawnione do przeprowadzenia kontroli
Jak twierdzi ZUS, najczęstszymi przyczynami absencji są choroby tkanki łącznej i układu kostno-stawowego, ciąża i poród, choroby układu oddechowego oraz urazy i zatrucia.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz pracodawcy mają określone uprawnienia do kontroli prawidłowości korzystania ze zwolnień lekarskich. Do przeprowadzenia kontroli uprawnione są jednostki organizacyjne ZUS-u oraz pracodawcy, którzy zgłosili do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób. Kontrole mogą przyjąć charakter wyjazdowy lub zdalny (z dokumentów) i dotyczą każdego rodzaju zaświadczenia o niezdolności do pracy.
Przebieg kontroli zwolnienia lekarskiego
Urzędnicy mają prawo prowadzić działania kontrolne w miejscu zamieszkania (pobytu pracownika) oraz w miejscach, gdzie potencjalnie może on prowadzić działalność zarobkową. Kontrolerzy sprawdzają, czy pracownik na L4 faktycznie przestrzega zaleceń lekarskich i nie wykonuje czynności, które mogłyby świadczyć o nadużyciu zwolnienia. Szczególną uwagę zwracają się na to, czy pracownik nie angażuje się w działalność zarobkową.
Pracownik, który w trakcie zwolnienia lekarskiego zmienia miejsce pobytu, ma 3 dni na to, aby poinformować o takiej zmianie zarówno pracodawcę, jak i ZUS.
Jakie są konsekwencje nieprawidłowego wykorzystania L4?
W przypadku stwierdzenia nadużyć pracownika mogą spotkać dość niemiłe konsekwencje. Ubezpieczony niewłaściwie korzystający z L4 zostanie pozbawiony prawa do pieniędzy wypłacanych za okres niezdolności do pracy. I nie dość, że urzędnicy wstrzymają wypłatę świadczeń, to na dodatek zażądają zwrotu środków, które „chory” otrzymał niezasadnie.
W najgorszym przypadku protokół pokontrolny z opisanymi nieprawidłowościami będzie dla pracodawcy dokumentem, który posłuży mu do umotywowania zwolnienia nieuczciwego pracownika. Nadużywanie zwolnień lekarskich może bowiem zostać uznane za naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.
