Zarząd majątkiem dziecka musi być sprawowany z należytą starannością
Zgodnie z art. 101 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice zobowiązani są do sprawowania zarządu nad majątkiem dziecka, które pozostaje pod ich władzą rodzicielską (rodzice pozbawieni praw rodzicielskich nie mają więc w tym zakresie żadnych kompetencji). Zarząd ten musi być sprawowany z należytą starannością i w niektórych aspektach podlega kontroli.
Rodzic może dokonywać czynności z majątku dziecka mieszczących się w granicach zwykłego zarządu. Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu wymagają zgody sądu rodzinnego (wyjątkiem obecnie jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku). Przykładowo więc rodzic może zawrzeć w imieniu dziecka umowę najmu lokalu, którego właścicielem jest małoletni, nie może jednak tego lokalu zbyć.
Czasem jednak nawet działania (bądź zaniechania) nieprzekraczające zakresu zwykłego zarządu mogą mieć fatalne skutki dla stanu posiadania małoletniego. W takiej sytuacji rodzi się odpowiedzialność odszkodowawcza – rodzic, który niewłaściwie wywiązywał się ze swoich obowiązków, przez co majątek dziecka został uszczuplony, może być zobowiązany do zapłaty odszkodowania.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Majątek dziecka nie może być bezpodstawnie uszczuplony
Chociaż nie są to częste przypadki (zwykle bowiem małoletni nie posiadają żadnego majątku), czasem zdarzają się sytuacje, że dziecko, po uzyskaniu pełnoletności, dochodzi od rodziców odszkodowania za niewłaściwe sprawowanie zarządu nad ich majątkiem. To często kuriozalne sytuacje, które nie wynikają nawet ze złej woli rodziców, a z ich niedbalstwa. Przykładem może być wyrok Sądu Rejonowego w Brzesku z 2016 roku, w którym powódka domagała się od ojca zwrotu 10 000 złotych, pochodzących z jej nagrody w konkursie, które ojciec zagospodarował na własne potrzeby. Jak podkreślił sąd:
W przedmiotowej sprawie powódka A. P. domagała się od pozwanego D. S. zapłaty kwoty 10 000, 00 zł. Wymienioną kwotę powódka otrzymała tytułem nagrody, będąc osobą małoletnią. Z tego też względu wymieniona kwota – za obopólną decyzją rodziców – została wpłacona na rachunek bankowy pozwanego, ojca powódki. Mimo braku wspólnych ustaleń, jak i zezwolenia Sądu opiekuńczego pozwany zadysponował wymienioną kwotą, prawdopodobnie na swoje własne potrzeby. Z tego też względu, pozwany nie mógł zwrócić wymienionej kwoty powódce po dojściu przez nią do pełnoletniości (…). Sąd uznał roszczenie powódki za uzasadnione, zarówno co do zasady, jak i wysokości, przy czym od kwoty 10 000, 00 zł odliczył kwotę 60,00 zł wypłaconą powódce na zakup torebki. Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 9 940,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie.
Sąd podkreślał w tym orzeczeniu, iż ocena zarządu majątkiem dziecka dokonywana jest przez analizę spełnienia kryterium „należytej staranności”. Ta należyta staranność co do zasady nakazuje zachowanie maksymalnej ostrożności i unikania ryzykownych inwestycji. W praktyce wygląda to tak, że celem zarządu rodziców jest takie działanie, aby majątek dziecka nie został uszczuplony.
Niezłożenie odpowiednich oświadczeń również może rodzić odpowiedzialność odszkodowawczą
Warto w tym momencie stwierdzić, że odpowiedzialność odszkodowawcza występuje nie tylko w sytuacji, gdy rodzic swoim działaniem uszczuplił majątek dziecka (na przykład wydając pieniądze na własne potrzeby). Rodzic będzie musiał zrekompensować dziecku również złe majątkowe decyzje, które doprowadziły do uszczuplenia majątku, bądź stratę powstałą w wyniku niepodjęcia odpowiednich działań.
Doskonałym przykładem jest na przykład bierność rodziców w przypadku, gdy małoletni odziedziczy problematyczny spadek. Chociaż spadek dziedziczony jest z dobrodziejstwem inwentarza (a więc długi dziedziczy się tylko do wysokości aktywów) to pojawiają się również koszty ukryte – na przykład koszt związany ze sporządzeniem spisu inwentarza, czy odpowiedzialność związana z nieodpowiednim zaspokojeniem wierzycieli. W takiej sytuacji dziecko może domagać się zrekompensowania wynikającej stąd straty, gdyż rodzic, powinien wykazać należytą staranność przy zabezpieczeniu interesów majątkowych dziecka i podjąć odpowiednie działania zaradcze – na przykład odrzucić spadek w imieniu małoletniego.
