„Nikt Cię nie pochwali, jeśli sam się nie pochwalisz”. Z takiego założenia wyszedł Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro i 17 maja podsumował pierwsze półrocze swojej pracy w rządzie premier Beaty Szydło. Z oczywistych względów takie podsumowania zawsze są auto-laurką pokrytą grubą warstwą lukru. Czy pod tą warstwą PR-u kryje się dobra, prawnicza prawa u podstaw? Sprawdźmy.
1. Skuteczna i sprawna prokuratura. To przestępcy mają się bać, a nie uczciwi ludzie. Prokuratura musi działać szybko i zdecydowanie, żeby zapewnić Polakom bezpieczeństwo oraz ochronę ich praw i interesów. Nowa ustawa – Prawo o prokuraturze daje taką gwarancję. Kończy z paraliżem tej instytucji i brakiem kontroli nad nią.
Prawda/Fałsz/Trochę jedno, trochę drugie – Tak naprawdę, ocena pierwszego punktu podsumowania na dzień dzisiejszy jest niemożliwa. Faktem jest, że nowa ustawa o prokuraturze została uchwalona. Ale zmiany w strukturze tej instytucji nie gwarantują poprawy jej funkcjonowania. A polityczny nadzór nad prokuraturą przez wielu jest uważany za błąd.
2. Walka z aferzystami. Przestępcy nie ukryją już nieuczciwie zdobytych pieniędzy. Ich majątki będą konfiskowane, nawet jeśli przepiszą je na rodziny czy znajomych. Aferzyści nie będą mogli dzięki pieniądzom z przestępstwa opłacać sobie drogich adwokatów i unikać kary.
Prawda/Fałsz/Trochę jedno, trochę drugie – Czas przyszły użyty w tym podsumowaniu nie jest przypadkowy. Prace nad projektem, który ma wdrażać powyższe założenia, dopiero się rozpoczęły – o czym niedawno pisaliśmy. Nadzieje zatem są – ale nic więcej.
3. Wyższe kary dla najgroźniejszych bandytów. Mordercy, gwałciciele i sprawcy innych brutalnych przestępstw pójdą za kraty nawet na 30 lat. Sędziowie będą mogli wydawać bardziej elastyczne wyroki. Dziś za mord mogą skazać na dożywocie albo na 25 lat więzienia.
Prawda/Fałsz/Trochę jedno, trochę drugie – To samo, co w punkcie drugim. Koncepcja, którą nawet chwaliłem jakiś czas temu, wciąż pozostaje na etapie wczesnych prac legislacyjnych. Niespieszna legislacja to oczywiście coś godnego pochwały, ale po co chwalić się pomysłami, nie efektami?
4. Skuteczna walka z pedofilami. Przestępcy seksualni będą pod kontrolą nawet po wyjściu z więzienia. Powstanie powszechny rejestr takich sprawców. Dyrektorzy szkół i placówek wychowawczych będą mogli sprawdzić, czy osoby, które zatrudniają np. jako nauczycieli albo wychowawców na koloniach, były karane za przestępstwa pedofilskie.
Prawda/Fałsz/Trochę jedno, trochę drugie – Ciężko oceniać walkę, gdy ustawa o utworzeniu rejestru pedofilów jeszcze nie weszła w życie. Docenić można jednak ministra, że przynajmniej w tym wypadku odniósł się do faktycznie uchwalonej ustawy, a nie jedynie mglistego projektu. Inna sprawa, że można mieć wątpliwości (a przynajmniej ja je mam), czy wprowadzanie kolejnych obostrzeń dla przestępców zwiększy bezpieczeństwo obywateli.
5. Koniec z odbieraniem dzieci za biedę. Jeśli w rodzinie jest miłość i dzieci mają dobrą opiekę, to ubóstwo nie może być powodem, by je rodzicom odbierać. Państwo nie jest od tego, by niszczyć rodziny, tylko by je wspierać. Rodzice mają wychowywać dzieci w szczęściu, a nie w strachu przed urzędnikami.
Prawda/Fałsz/Trochę jedno, trochę drugie – 30 kwietnia weszła w życie nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, która dodała przepis, zgodnie z którym „Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej wbrew woli rodziców wyłącznie z powodu ubóstwa nie jest dopuszczalne„.
6. Sprawiedliwe sądy. Koniec z zasadą kontradyktoryjności procesów karnych, w której o wyroku decyduje nie prawda, lecz zręczność argumentów prokuratora lub obrońcy. Rolą sędziego jest przeprowadzenie rzetelnego postępowania dowodowego, a nie sekundowanie w pojedynku mecenasa z prokuratorem. Nie będzie uprzywilejowania oskarżonych, których stać na dobrego adwokata.
Prawda/Fałsz/Trochę jedno, trochę drugie – Zacznijmy od tego, że nastąpił „koniec z zasadą”, która tą zasadą była przez raptem rok. To stanowczo za krótki czas, by ocenić, czy kontradyktoryjny proces karny był hitem, czy kitem. Wyrok zawsze jest decyzją sądu, bez względu na ten czy inny model procedury karnej. A sędziów procedura nie zmienia.
7. Niższe stawki adwokackie. Każdy – bez względu na dochody – ma prawo do pomocy prawnej. Podniesione do astronomicznych wysokości stawki adwokatów i radców prawnych zostaną obniżone.
Prawda/Fałsz/Trochę jedno, trochę drugie – Zapowiedź, raptem sprzed kilku dni, obniżenia stawek dla pełnomocników procesowych (które, przypominam, obciążają stronę przegraną w procesie) jest planem/projektem/zapowiedzią, nie osiągnięciem.
8. Więźniowie do pracy. Więźniowie mają pracować na swoje utrzymanie. Powstaną hale pracownicze przy zakładach karnych. Skazani będą masowo pracować na rzecz samorządów.
Prawda/Fałsz/Trochę jedno, trochę drugie – Na razie wiceminister Patryk Jaki przedstawił projekt programu budowy kilkudziesięciu hal produkcyjnych, w których mieliby pracować więźniowie. Projekt szlachetny, w końcu praca jest bardzo dobrym środkiem resocjalizacyjnym, a i więźniowie będą mogli np. zapracować na zasądzone alimenty. Ale – jak zwykle – pozostajemy w sferze planów, nie efektów.
9. Cześć i chwała bohaterom. Powstanie Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Jest już tworzone w areszcie śledczym na warszawskim Mokotowie. To tam zdrajcy tchórzliwym strzałem znienacka, w tył głowy, mordowali bohaterów. Takich jak rotmistrz Witold Pilecki czy generał August „Nil” Fieldorf.
Prawda/Fałsz/Trochę jedno, trochę drugie – Faktem jest, że MŻW powstaje. Ale to chyba bardziej działka należąca do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, nawet jeśli powstaje w byłym więzieniu na Rakowieckiej.
Jak widać, dotychczasowe osiągnięcia Ministerstwa Sprawiedliwości sprowadzają się do planów i zamierzeń. Które to plany i zamierzenie, jak widać, są ambitne. Jak będzie wyglądała ich realizacja w praktyce – przekonamy się zapewne w najbliższych miesiącach.
