Już ostatnie zmiany w programie Czyste Powietrze wywołały spore kontrowersje; ostatecznie jednak program został wznowiony, a potencjalni beneficjenci mogą ponownie ubiegać się o dofinansowanie. Teraz okazuje się, że ministerstwo szykuje kolejne zmiany - tym razem wysokość dofinansowania do pomp ciepła miałaby zostać uzależniona od tego, gdzie zostały one wyprodukowane (a konkretniej: czy zostały wyprodukowane na terenie UE).

Dlaczego jednak MKiŚ chce kolejnych zmian? W odpowiedzi na pytania PAP, ministerstwo powołało się na unijny akt ws. przemysłu neutralnego emisyjnie (Net-Zero Industry Act). Zgodnie z jego zapisami, od 2026 r. państwa członkowskie są zobowiązane do promowania w programach dotacyjnych dla gospodarstw domowych technologii produkowanych na terenie Unii. W założeniu ma to wzmocnić europejskie łańcuchy dostaw i wesprzeć rynek wewnętrzny.

Co istotne, ministerstwo podkreśliło, że na obecnym etapie nie zostały jeszcze wypracowane oficjalne kryteria, które definiowałyby, co dokładnie oznacza „pompa ciepła wyprodukowana w UE”. Resort zapowiedział, że propozycje w tym zakresie będą konsultowane z branżą, a wdrożenie nowych zasad planowane jest na 2026 rok.

Propozycja resortu spotkała się z natychmiastową i zjednoczoną krytyką ze strony kluczowych organizacji branżowych, w tym Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) oraz Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych (SPIUG). W ich opinii, plany ministerstwa są „oderwane od prac Komisji Europejskiej”, która dopiero pracuje nad jednolitymi zasadami wsparcia w ramach tzw. Clean Industrial Deal. Wprowadzanie krajowych regulacji w tym momencie grozi, zdaniem branży, sprzecznością z przyszłym prawem europejskim.

Eksperci wskazują na szereg praktycznych problemów. Po pierwsze, wiele kluczowych komponentów pomp ciepła, takich jak sprężarki czy wentylatory, jest produkowanych poza Europą, nawet w przypadku urządzeń finalnie montowanych w krajach UE. Stworzenie jednoznacznego kryterium „unijnego produktu” jest zatem niezwykle trudne.

Po drugie, branża obawia się, że nowe przepisy wprowadzą dodatkowe bariery administracyjne ograniczą ofertę dostępną dla konsumentów, doprowadzą do wzrostu cen i stworzą ryzyko rozwoju szarej strefy. W opinii organizacji, planowane zmiany mogą zostać uznane za formę protekcjonizmu i skutkować reakcją odwetową ze strony innych państw członkowskich.

Czy jednak ministerstwo weźmie głos branży pod uwagę? Teoretycznie zapowiada, że propozycje mają być konsultowane z branżą; możliwe zatem, że ostateczny zakres i charakter zmian ulegną pewnym modyfikacjom. Wydaje się jednak, że MKiŚ jest zdeterminowane, by zmiany wprowadzić jak najszybciej - i to jeszcze przed tym, zanim staną się obowiązkowe ze względu na unijne prawo.