Po ostatnim posiedzeniu Rady Ministrów na rządowej stronie poinformowano, że projekt nowelizacji ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych został przyjęty i skierowany do Sejmu. To oznacza, że w najbliższym czasie trafi on do prac sejmowych, a następnie pod obrady niższej izby naszego parlamentu. Jeżeli przepisy wejdą w życie w obecnym kształcie to możemy spodziewać się wprowadzania kolejnych Stref Czystego Transportu w Polsce.

Nowe regulacje mają być odpowiedzią na wyniki badań Śląskiego Centrum Chorób Serca oraz Uniwersytetu Śląskiego. Naukowcy z tych placówek udowodnili, że powstawanie zjawiska tzw. smogu ma wpływ na zwiększenie się liczby hospitalizacji i zgonów wśród obywateli. Według szacunków tylko w 2019 roku w Polsce odnotowano ok. 43 tys. przedwczesnych zgonów ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 w powietrzu. Rządzący doszli zatem do przekonania, że powietrze w miastach musi być czystsze.

Najważniejszą zmianą będzie wprowadzenie obowiązkowych Stref Czystego Transportu w miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców, w których normy smogowe będą przekraczane. Z obecnych analiz wynika, że sygnalizowany problem dotyczy obecnie mieszkańców Warszawy, Krakowa, Katowic oraz Wrocławia. Do tej pory samorządy dysponowały pełną dowolnością w zakresie wprowadzania SCT, czego efektem jest bierność radnych w tym zakresie. Co ważne, gminy nadal będą miały swobodę w określaniu obszaru obowiązywania ograniczeń.

Ocena poziomów substancji w powietrzu przypadnie Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska, a czasu na reakcje nie będzie wiele. Nowe przepisy wymuszają bowiem wprowadzanie Stref Czystego Transportu od 1 stycznia roku następującego po roku, w którym prezydent miasta otrzymał wyniki analiz GIOŚ. Te trafiać będą do urzędów zapewne w pierwszej połowie roku. Radni na przyjęcie stosownych regulacji i skuteczne dotarcie z informacją do mieszkańców będą zatem mieli maksymalnie pół roku. Nowe przepisy umożliwiają też likwidację SCT jeśli przez trzy lata z rzędu wartości zanieczyszczenia powietrza nie będą przekroczone.

W ramach proponowanych zmian rząd chce też zająć się tematem zeroemisyjnej floty miejskich autobusów. Według projektu ustawy od 2026 roku miasta, w których liczba ludności przekracza 100 tysięcy mieszkańców będą musiały kupować wyłącznie takie pojazdy. Na dziś chodzi zatem o 37 miejscowości. W tym zakresie koalicjanci nie mieli za bardzo pola do manewru, gdyż wejście w życie tego przepisu stanowi element Krajowego Planu Odbudowy. Rząd wskazuje też na wsparcie rodzimego sektora elektromobilności, który przeżywa trudny czas ze względu na intensywną konkurencję ze strony Chin.

Jednocześnie z obowiązku świadczenia usług pojazdami zeroemisyjnymi zwolnione mają zostać gminy liczące powyżej 50 tysięcy mieszkańców. Zgodnie z obecnymi regulacjami udział takich pojazdów w miejskiej flocie powinien rosnąć z roku na rok. Problem w tym, że mniejsze gminy nie mają środków na takie inwestycje, a udział autobusów w małych miastach w odniesieniu do ogólnej liczby autobusów w Polsce jest bardzo niski. Tym samym samorządy mają czynić starania, by pojazdy nie zanieczyszczały powietrza, jednak żadnych sztywnych kryteriów nie będzie.

Kolejne obowiązki związane z poprawą jakości powietrza w mieście spotkały się chłodnym przyjęciem w Krakowie, gdzie radni głośno mówią o braku środków na takie inwestycje. Efektem tego było przyjęcie na ostatniej sesji rezolucji skierowanej do Parlamentu Europejskiego, Rady Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej, polskiego rządu, a także samorządów liczących powyżej 100 tys. mieszkańców. Jak podaje Interia w stolicy Małopolski zrodził się pomysł stworzenia programu Sprawiedliwej Transformacji Transportu, z którego gminy finansowałyby m.in. wymianę miejskich autobusów.

Dofinansowanie działań dla samorządów to z pewnością zagadnienie warte rozważenia. Być może rozwiązaniem byłoby skierowanie do zainteresowanych gmin części środków z KPO. Wszak korzyści z unijnych pieniędzy w jakiejś formie czerpać będziemy wszyscy, ale obowiązki związane z wypełnieniem złożonych deklaracji obejmą tylko nielicznych.