Rządzący - pod osłoną tarczy antykryzysowej z 31 marca 2020 r. - uchwalili nowy obowiązek dla przedsiębiorców względem ZUS. Chodzi o zgłaszanie umów o dzieło do Zakładu - obecnie płatnicy składek nie muszą tego robić. Jeśli zajrzymy do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, to zobaczymy, że w art. 36 dodano ustęp 17 o następującej treści:

Po pierwsze zatem - umowę o dzieło trzeba będzie zgłaszać do ZUS także wtedy, gdy zostanie ona zawarta między dwoma osobami fizycznymi, nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Po drugie - jeśli umowa została zawarta między pracodawcą a pracownikiem (czyli niejako dodatkowo, "obok" UoP), a w jej ramach pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, to takiej umowy nie trzeba będzie zgłaszać. Na wywiązanie się z obowiązku przedsiębiorcy (i ewentualne osoby fizyczne) będą mieć zaledwie 7 dni od zawarcia umowy. Na razie wciąż nieznane są dokładne procedury - a mamy już drugą połowę listopada. Przedsiębiorcy muszą zatem czekać na oficjalne wytyczne ze strony ZUS-u.

Zmiana przepisów spowoduje, że ZUS będzie miał większą kontrolę nad umowami o dzieło. Tym samym - Zakładowi łatwiej będzie wykrywać nieprawidłowości i weryfikować, czy zamawiający i wykonawca zawarli właściwą umowę. Przedsiębiorca powinien zatem dokładnie się zastanowić przed zawarciem umowy, czy faktycznie jest ona umową rezultatu. Być może powinna być np. umową zlecenia lub nawet umową o pracę. Nie ma wątpliwości, że faktycznym celem nowych przepisów jest właśnie stworzenie lepszych warunków do weryfikacji umów.

Problem zaczyna się jednak wtedy, gdy przedsiębiorca - przekonany, że słusznie zawarł z wykonawcą umowę o dzieło - będzie zdaniem ZUS-u w błędzie. Co w przypadku, gdy ZUS zakwestionuje umowę o dzieło i stwierdzi na przykład, że powinna być to umowa zlecenia? Rodzi to konsekwencje składkowe - umowa zlecenia stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. A trzeba jeszcze pamiętać o odsetkach za zwłokę od nieterminowo regulowanych składek ZUS. Teoretycznie zamawiający (a raczej już: zleceniodawca) może zażądać pokrycia składek w całości ze środków wykonawcy (zleceniobiorcy). Tyle, że jeśli ten się na to nie zgodzi, obowiązek opłacenia składek przechodzi z powrotem na przedsiębiorcę. Z tego względu płatnicy składek powinni przed zawarciem każdej umowy o dzieło dokładnie przeanalizować, czy ZUS nie będzie miał podstaw, by ją zakwestionować.