Jeżeli krąg spadkobierców jest znany, a spadkobiercy doszli do względnego porozumienia względem dziedziczenia, sprawa jest naprawdę bardzo prosta. I wcale nie trzeba w tym celu udawać się do sądu – stwierdzenia nabycia spadku i działu spadku może dokonać również notariusz. Spadkobiercy wtedy mogą liczyć na szybsze uporanie się z formalnościami.

W przypadku sądowego stwierdzenia nabycia spadku całość może trwać nawet kilka miesięcy – wszystko za sprawą obciążenia polskich sądów. Na swoją kolejkę trzeba będzie więc poczekać, jednak jeżeli nie ma żadnych nieścisłości względem kręgu spadkobierców, również sąd powinien się stosunkowo szybko uwinąć. Za wniosek o stwierdzenie nabycia spadku zapłacimy w sądzie 100 złotych, do tego trzeba doliczyć kwotę 5 złotych za wpis do Rejestru Spadkowego.

W przypadku stwierdzenia nabycia spadku u notariusza zapłacimy nieco więcej (z akcentem na nieco, bo różnica naprawdę nie jest znaczna). Koszt sporządzenia protokołu dziedziczenia kosztuje bowiem 100 złotych, a sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia kosztuje 50 złotych. Atutem w tym przypadku jest szybkie załatwienie sprawy – notariusz zwykle będzie w stanie nas przyjąć w ciągu dwóch tygodni.

Protokół dziedziczenia oraz akt poświadczenia dziedziczenia mają taką samą moc prawną jak sądowe postanowienie o nabyciu spadku. Notariusze za swoje działania odpowiadają całym swoim majątkiem za naprawienie szkody wyrządzonej przez błędną czynność, w związku z czym do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia muszą się odpowiednio przygotować. Przeprowadzenie postępowania spadkowego u notariusza nie będzie możliwe, jeżeli nie okażemy mu wszystkich stosownych dokumentów.

Dokumenty, które są potrzebne do przeprowadzenia postępowania spadkowego przed notariuszem to skrócony odpis akt zgonu, numer PESEL spadkodawcy, skrócony odpis aktu urodzenia spadkobierców, skrócony odpis aktu małżeństwa spadkodawcy, a także uczestniczących w sprawie spadkobierców, kopie dowodów osobistych wszystkich osób uczestniczących w sprawie, testament (jeżeli został sporządzony), a także wykaz wszystkich nieruchomości, wchodzących w skład masy spadkowej. Spadkobiercy będą również musieli odpowiedzieć na pytania notariusza i oświadczyć, że nie ma poza nimi innych spadkobierców.

Podział poszczególnych składników majątku wchodzącego w skład masy spadkowej, również jest możliwy przed notariuszem, tutaj jednak wysokość taksy notarialnej będzie uzależniona od faktycznej wartości spadku. W tym przypadku notariusz sporządza odpowiednią umowę o dział spadku, w której majątek może być fizycznie podzielony pomiędzy spadkobierców (na przykład jedno dziecko dziedziczy dom, a drugie działkę oraz samochód), lub też majątek może przejąć tylko jedna osoba, zobowiązując się do spłaty pozostałych spadkobierców. Tutaj jest duża dowolność, wszystko zależy bowiem od tego, na jakie rozwiązanie zdecydują się spadkobiercy.

Warto pamiętać, że dokonanie tej czynności przed notariuszem jest możliwe tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy spadkobiercy są zgodni względem tego, jak dział spadku ma wyglądać. Jeżeli brak między nimi porozumienia w tym zakresie, o tym, w jaki sposób podzielić spadek, zadecyduje sąd.