Jakie prawa przysługują pracownicy w ciąży?
Pracownica w ciąży jest osobą szczególnie chronioną. Może ona dalej świadczyć pracę, jednak będzie to podlegało odpowiednim ograniczeniom. Przede wszystkim, panie w ciąży nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych czy być zatrudniane w warunkach niebezpiecznych. Jeżeli z takimi zagrożeniami wiąże się ich praca, pracodawca na czas trwania ciąży powinien przenieść je na inne stanowisko, które będzie dostosowane do potrzeb ciężarnej.
Co więcej, pracownica w ciąży może liczyć na zwolnienia z pracy na odpowiednie badania (zachowując przy tym prawo do wynagrodzenia), czy na brak konieczności pracy w godzinach nadliczbowych albo w porze nocnej. Kobietom pracującym w okresie ciąży przysługuje również 10-minutowa przerwa na każdą godzinę pracy przy monitorze (zwykle jest to 5 minut). Bez zgody ciężarnej pracodawca nie może jej również wysłać w delegację.
Pracownica w ciąży może korzystać z przywilejów, nawet jeżeli nie okazała odpowiednich dokumentów
Ciężarna ma wiele uprawnień, dlatego niesamowicie dziwi, gdy kobieta nie zgłasza swojego odmiennego stanu pracodawcy. Jednak zdarzają się również takie sytuacje. I wtedy to pracodawca musi stanąć na wysokości zadania i odpowiednio zadbać o realizowanie ciążowych uprawnień zatrudnionej osoby. Tak przynajmniej stwierdził Sąd Najwyższy w swoim postanowieniu z 2023 roku (I PSK 146/22). Zdaniem składu sędziowskiego:
Sprawdź polecane oferty
Allegro 1200 - Wyciągnij nawet 1200 zł do Allegro!
Citi Handlowy
Telewizor - Z kartą Simplicity możesz zyskać telewizor LG!
Citi Handlowy
RRSO 20,77%
Ciąża powinna być stwierdzona świadectwem lekarskim, które będzie przedstawione pracodawcy. Co do zasady, to właśnie opinia lekarza jest kluczowa. Jednak w momencie, kiedy ciężarna nie zgłasza swojego stanu pracodawcy, ten widząc rosnący brzuch, powinien sam zbadać sprawę (najlepiej dopytać) i wdrożyć odpowiednie rozwiązania, dzięki którym ciężarna będzie mogła pracować zgodnie z chroniącymi ją przepisami.
Nie należy jednak popadać w paranoję – Sąd Najwyższy sam stwierdza, że mowa o sytuacji, w której ciąża będzie zauważalna. Jednak ciężko orzec, kiedy można mówić o "zauważalności" odmiennego stanu. Chyba każdy przeżył sytuacje, w której poważnie zastanawiał się, czy złożenie gratulacji związanych z ciążą nie będzie faux-pas. Początki ciąży łatwo można pomylić z przejedzeniem i dolegliwościami gastrycznymi (wzdęty brzuch), dlatego dopiero w okolicy czwartego czy piątego miesiąca, można mówić o pewności osób szacujących stan „na oko”. W przypadku osób otyłych ciąża może być niezauważalna aż do rozwiązania.
Pracodawca musi o ciężarną zadbać, może ją jednak zwolnić, jeżeli nie przedstawiła zaświadczenia
Najważniejsza dla pracownic w ciąży zwykle jest ochrona przed zwolnieniem. Ciężarnej nie można wypowiedzieć stosunku pracy. Jeżeli jednak pracodawca o ciąży nie wie (bo nie został poinformowany) może podwładną zwolnić. I w tej sytuacji jedyną szansą dla ciężarnej jest wniesienie pozwu o przywrócenie do pracy. Jeżeli będzie z tym zwlekać i nie powoła się na swój odmienny stan, niestety, sprawa jest dla niej przegrana. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w 2012 roku (II PK 209/11):
Ciężarna pracownica powinna więc jak najszybciej przedstawić w pracy stosowne zaświadczenie, a jeżeli tego nie zrobi, w obliczu ewentualnego zwolnienia, przestrzegać ustawowych terminów. Pracodawca jednak, gdy tylko zorientuje, że jego podwładna jest w ciąży, musi zapewnić jej odpowiednie warunki pracy, choćby nawet pracownica nie poinformowała go o swoim odmiennym stanie.
