Pracownik zarządzający zakładem pracy w imieniu pracodawcy ma nie tylko dodatkowe uprawnienia, ale też dodatkowe obowiązki. W kodeksie pracy dla wyższej kadry przewidziano szereg regulacji odmiennych niż te dla „zwykłych” pracowników. Związane są one przede wszystkim z czasem pracy, ale także z wynagrodzeniem czy pracą w godzinach nadliczbowych.
Kim jest pracownik zarządzający zakładem pracy w imieniu pracodawcy?
Pracownikiem zarządzającym w imieniu pracodawcy zakładem pracy mogą być trzy kategorie podmiotów. Zgodnie z artykułem 128 § 2 Kodeksu pracy będzie to:
- Pracownik kierujący jednoosobowo zakładem pracy i jego zastępcy;
- Pracownik wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy;
- Główny księgowy.
Takim pracownikiem kierującym zakładem pracy może być kierownik czy dyrektor. Kierownictwo może być jednak także wieloosobowe. Najczęstszym przykładem tego rodzaju jest zarząd w spółce kapitałowej.
Dla podmiotów z artykułu 128 § 2 Kodeksu pracy przewidziano odmienne zasady pracy niż dla „zwykłych” pracowników. Różnice widoczne są w takich kwestiach jak:
- Minimalny nieprzerwany odpoczynek dobowy i tygodniowy;
- Prowadzenie ewidencji czasu pracy;
- Ustalanie warunków wynagrodzenia;
- Praca w godzinach nadliczbowych;
- Dyżur;
- Wymiaru czasu pracy w nocy, której wykonywanie jest szczególnie niebezpieczne lub związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym.
Pracownik zarządzający zakładem pracy a minimalny nieprzerwany odpoczynek dobowy i tygodniowy
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy pracownikowi przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu doby i 35 godzin w tygodniu. Przepis ten nie dotyczy jednak pracowników zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy. Ciąży bowiem na nich szczególny obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy.
Jeśli zdarzy się sytuacja, że dobowy czy tygodniowy odpoczynek w pracy nie będzie możliwy, zarządzający zakładem pracy ma prawo do równoważnego odpoczynku w innym terminie w danym okresie rozliczeniowym. Tym samym taka osoba będzie mogła wydłużyć swój odpoczynek dobowy czy tygodniowy o skróconą część w późniejszym terminie.
Minimalny odpoczynek dobowy i tygodniowy ma także znaczenie, jeśli chodzi o dyżur pełniony przez pracownika. W przypadku „zwykłych” pracowników dyżur nie może naruszać prawa pracownika do nieprzerwanego tygodniowego i dobowego odpoczynku. Przepisu tego nie stosuje się jednak w odniesieniu do osób zarządzających zakładem pracy w imieniu pracodawcy.
Prowadzenie ewidencji czasu pracy
Pracodawca ma obowiązek prowadzić ewidencję czasu pracy pracowników. Umożliwia to prawidłowe ustalanie wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą. Dla pracownika zarządzającego zakładem pracy przewidziano jednak odmienne regulacje. Zgodnie z artykułem 149 § 2 Kodeksu pracy nie ewidencjonuje się jego godzin pracy.
Wyłączenie obowiązku ewidencjonowania czasu pracy nie zwalnia jednak pracodawcy od obowiązku ewidencjonowania urlopów wypoczynkowych czy bezpłatnych, niezdolności do pracy z powodu choroby czy opieki nad chorym członkiem rodziny.
Ustalanie warunków wynagrodzenia
W zakładach zatrudniających co najmniej 50 pracowników warunki wynagradzania określane są w regulaminie wynagradzania. Pracownik zarządzający zakładem pracy w imieniu pracodawcy nie może mieć jednak ustalanej płacy na podstawie takiego regulaminu. Jego uprawnienia płacowe mogą mieć swoje źródło jedynie w umowie o pracę albo w przepisach powszechnych, takich jak ustawy czy rozporządzenia.
Pracownik zarządzający zakładem pracy a praca w godzinach nadliczbowych
Pracownicy wykonujący pracę ponad tygodniowym wymiarem mają prawo do rekompensaty za nadgodziny. Pracownik zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy czy kierownik wyodrębnionych komórek organizacyjnych takiego uprawnienia jednak mieć nie będzie. Za pracę wykonywaną poza normalnymi godzinami nie przysługuje mu wynagrodzenie ani dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.
Zasada ta nie będzie jednak dotyczyć godzin nadliczbowych w niedzielę i święta. Kierownicy wyodrębnionych jednostek organizacyjnych powinni z tego tytułu otrzymać wynagrodzenie oraz dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Pracownik zarządzający zakładem pracy w imieniu pracodawcy nawet w przypadku nadgodzin w takim dniu prawa do wynagrodzenia czy rekompensaty jednak nie ma.
Warto przy tym zaznaczyć, że przepis ten dotyczy sytuacji wyjątkowych, w których powstaje konieczność dodatkowej pracy. Osoby na stanowiskach kierowniczych nie mogą być natomiast pozbawiane prawa do wynagrodzenia z tytułu nadgodzin, jeśli niezależna od nich zła organizacja zakładu pracy powoduje konieczność notorycznego pozostawania po godzinach.
Na koniec warto jeszcze wspomnieć o pracy w nocy osoby zarządzającej zakładem. Zgodnie z artykułem 1517 § 3
Czas pracy pracującego w nocy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, jeżeli wykonuje prace szczególnie niebezpieczne albo związane z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym.
Przepis ten nie dotyczy jednak pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy.
