To, że organy ścigania powinny działać szybko i skutecznie - nie podlega żadnej dyskusji. Ponieważ działania policji czy prokuratury ze swojej istoty polegają na naruszeniu wolności obywateli, niezwykle istotną kwestią w państwie prawa jest wyważenie interesów państwa z jednej strony, a obywatela z drugiej. Nawet w sytuacji pozornie bezdyskusyjnej może się bowiem okazać, że osoba podejrzewana o naruszenie prawa w rzeczywistości jest niewinna.
Domniemanie niewinności - jedna z podstawowych zasad prawnych cywilizowanych krajów, w tym Polski - znajduje swój wyraz m.in. w przepisach regulujących prawa osoby tymczasowo aresztowanej. Jak się jednak okazuje, między suchymi przepisami a praktyką często istnieje rozdźwięk, o czym świadczy fakt, że polska policja torturuje aresztantów (choć w ostatnim czasie tylko 22 razy).
Prawa tymczasowo aresztowanego - po pierwsze, kontakt z prawnikiem
Uprawnienia osób tymczasowo aresztowanych zostały opisane w kodeksie karnym wykonawczym. O przysługujących tymczasowo aresztowanemu prawach należy go niezwłocznie pouczyć po dokonaniu aresztu.
Sprawdź polecane oferty
Allegro 1200 - Wyciągnij nawet 1200 zł do Allegro!
Citi Handlowy
Telewizor - Z kartą Simplicity możesz zyskać telewizor LG!
Citi Handlowy
RRSO 20,77%
Przede wszystkim, tymczasowo aresztowany ma prawo, bezzwłocznie po osadzeniu go w areszcie śledczym, zawiadomić o miejscu swojego pobytu osobę najbliższą albo inną osobę, stowarzyszenie, organizację lub instytucję, a także swojego obrońcę. Jeśli aresztowanym jest cudzoziemiec - może on zawiadomić właściwy urząd konsularny. Tymczasowo aresztowanemu zapewnia się możliwość możliwość kontaktu z obrońcą, w tym radcą prawnym czy adwokatem. Dlatego niezwykle ważne jest, aby - jeśli zostaliśmy aresztowani - jak najszybciej skontaktować się z prawnikiem, który będzie nas reprezentował. To jednak obecnie ułomne rozwiązanie - wymaga bowiem znajomości imienia, nazwiska i numeru telefonu do pełnomocnika, co często bywa trudne. Zwraca uwagę na ten problem Rzecznik Praw Obywatelskich, który rok temu informował:
Areszt tymczasowy - buty tak, smartfon nie
Kontakt taki nie może jednak być nawiązywany za pomocą własnych środków łączności (np. smartfonów). Tymczasowo aresztowany nie może posiadać środków łączności, urządzeń technicznych służących do rejestrowania i odtwarzania informacji ani sprzętu komputerowego. Przedmioty i dokumenty które mogą utrudniać prawidłowy tok postępowania karnego, przechowywane są w depozycie. Tymczasowo aresztowany może natomiast korzystać z własnej odzieży, bielizny i obuwia, chyba że zakłóca to porządek ustalony w areszcie śledczym lub sprzeciwiają się temu względy bezpieczeństwa lub względy sanitarne.
Tymczasowo aresztowany może korzystać z aparatu telefonicznego na zasadach określonych w regulaminie organizacyjno-porządkowym wykonywania tymczasowego aresztowania, za zgodą organu, do którego dyspozycji pozostaje. Nie może on natomiast korzystać z innych środków łączności przewodowej i bezprzewodowej.
Tymczasowo aresztowany ma prawo do co najmniej jednego widzenia w miesiącu z osobą najbliższą. Sąd lub prokurator mogą jednak odmówić zgody na widzenie, jeśli zachodzi uzasadniona obawa, że widzenie zostanie wykorzystane:
- w celu bezprawnego utrudnienia postępowania karnego;
- do popełnienia przestępstwa, w szczególności podżegania do przestępstwa.
Na odmowę zgody na widzenie można się odwołać do sądu, który je wydał, lub prokuratora nadrzędnego - gdy odmowę wydał prokurator. Widzenia odbywają się pod nadzorem funkcjonariusza Służby Więziennej w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt tymczasowo aresztowanego z osobą odwiedzającą - chyba, że organ, do którego dyspozycji pozostaje aresztant, wyrazi zgodę na bezpośredni kontakt.
Kontrola korespondencji tymczasowo aresztowanego
Co do zasady, korespondencja kierowanego do i od tymczasowo aresztowanego podlega kontroli. Zatrzymania, cenzury lub nadzoru korespondencji tymczasowo aresztowanego dokonuje organ, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, chyba że organ ten zarządzi inaczej. Decyzję w tym przedmiocie może również podjąć dyrektor aresztu śledczego, który powiadamia tymczasowo aresztowanego, sędziego penitencjarnego oraz organ, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, o przyczynach jej zatrzymania, ocenzurowania lub nadzoru.
Korespondencję tymczasowo aresztowanego z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem albo radcą prawnym przesyła się bezpośrednio do adresata, chyba że organ, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, zarządzi inaczej. Korespondencję tymczasowo aresztowanego z Rzecznikiem Praw Obywatelskich, Rzecznikiem Praw Dziecka oraz organami powołanymi na podstawie ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka, jak również z organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości i innymi organami państwowymi oraz organami samorządu terytorialnego, przesyła się bezpośrednio do adresata (chyba, że zarządzono inaczej).
Prawa tymczasowo aresztowanego - oprócz kija, jest i marchewka
Tymczasowo aresztowany, w nagrodę za dobre sprawowanie, może otrzymać nagrody. Są nimi:
- zezwolenie na indywidualny wystrój celi mieszkalnej;
- dodatkowy lub dłuższy spacer;
- zezwolenie na otrzymanie dodatkowej paczki żywnościowej lub częstsze otrzymywanie paczek;
- indywidualne odstępstwo od porządku wewnętrznego aresztu śledczego, w zakresie ustalonym przez dyrektora aresztu śledczego;
- zezwolenie na częstsze branie udziału w zajęciach kulturalno-oświatowych, z zakresu kultury fizycznej i sportu;
- zezwolenie na dłuższe widzenie;
- zezwolenie na dokonywanie dodatkowych zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w areszcie śledczym;
- zatarcie wszystkich lub niektórych kar dyscyplinarnych;
- nagroda rzeczowa lub pieniężna.
Po zakończeniu aresztu - administracja aresztu śledczego jest obowiązana udzielić zwalnianemu pomocy w udaniu się do miejsca zameldowania lub miejsca zamieszkania albo do podmiotu leczniczego.
Aby zapewnić pełną realizację praw aresztowanego, niezwykle ważny jest jak najszybszy kontakt z prawnikiem. Pomoc profesjonalisty pozwoli nie tylko na obronę swoich praw w toku postępowania karnego, ale i zapewnienie humanitarnego traktowania podczas pobytu w areszcie - w tym uniknięcie tortur, a nawet śmierci.
