Te dane ukazują, jak znaczące obciążenie finansowe nakładają na obywateli publiczne zobowiązania państwa. Warto podkreślić, że wydatki te są finansowane z podatków oraz z emisji długu publicznego, co w przyszłości może oznaczać wyższe podatki lub inflację.

Rosnące koszty socjalne

Największą kategorią wydatków były emerytury i renty, na które przeciętny mieszkaniec wydał 11 673 zł. To zdecydowanie więcej niż łączne wydatki na ochronę zdrowia (4896 zł) oraz edukację i naukę (4141 zł). FOR (Forum Obywatelskiego Rozwoju) od dawna sugeruje potrzebę reform w systemie emerytalnym, takich jak podniesienie wieku emerytalnego i eliminacja wcześniejszych emerytur, co miałoby zmniejszyć obciążenia finansowe systemu.

Wydatki socjalne wzrosły w Polsce o 43,5% w latach 2015–2023, co było czwartym najwyższym wzrostem w Unii Europejskiej. Polityka socjalna, w tym programy takie jak „500+”, generują znaczące obciążenia finansowe. Od stycznia 2024 roku świadczenie to zostało podniesione do 800 zł miesięcznie, co jeszcze bardziej zwiększa koszty. Z raportu Ministerstwa Finansów wynika, że zarówno osoby o najwyższych, jak i najniższych dochodach korzystają z tych świadczeń, co wskazuje na brak efektywności w kierowaniu pomocy do najbardziej potrzebujących.

Obsługa długu publicznego

Koszty obsługi długu publicznego wzrosły o 33% w 2023 roku, osiągając poziom 477 zł na mieszkańca. Przewiduje się, że w 2024 roku koszt ten przekroczy 2000 zł na mieszkańca. Wzrost stóp procentowych od 2021 roku przyczynił się do tego gwałtownego wzrostu. Jedynie Węgry mają wyższe koszty obsługi długu publicznego w stosunku do jego wielkości.

Prognozy Komisji Europejskiej wskazują, że deficyt sektora finansów publicznych w Polsce wyniesie 5,4% PKB w 2024 roku, co będzie trzecim najgorszym wynikiem w UE. Międzynarodowy Fundusz Walutowy przewiduje, że deficyt ten będzie przekraczał 4% PKB do 2029 roku. Komisja Europejska już uznała za konieczne wszczęcie procedury nadmiernego deficytu wobec Polski, co wymaga od rządu poszukiwania oszczędności, zwłaszcza w transferach socjalnych.

Polskie finanse publiczne wymagają zdecydowanych reform, aby uniknąć dalszego wzrostu zadłużenia i związanych z nim kosztów. Konieczne jest ograniczenie wydatków socjalnych i emerytalnych, a także wprowadzenie bardziej efektywnych mechanizmów wspierania osób w najtrudniejszej sytuacji materialnej. Polityka fiskalna powinna być prowadzona w sposób odpowiedzialny, z uwzględnieniem długoterminowych konsekwencji dla gospodarki.