Społeczne Inicjatywy Mieszkaniowe to instrumenty wsparcia budownictwa na wynajem z niskim czynszem przy udziale samorządów. A także możliwość dojścia lokatorów do własności wynajmowanego mieszkania. Mieszkania mają być przeznaczone dla osób z niższym dochodem, dla których uzyskanie kredytu jest niemożliwe albo obciążałoby znacząco ich budżety domowe.
Lokatorom będą przysługiwać rządowe dopłaty do czynszu w ramach programu Mieszkanie na Start. Ich wysokość będzie uzależniona od wielkości gospodarstwa domowego. Maksymalne dofinansowanie nie przekroczy 400 zł od lokalu. Czynsz będzie niższy o ponad połowę od wysokości czynszu rynkowego. Ulga ta będzie obowiązywać przez 15 lat. Lokatorzy, którzy nie zdecydują się na możliwość wykupu mieszkania po upływie okresu spłaty kredytu przez Społeczne Inicjatywy Mieszkaniowe (SIM) będą mieli możliwość skorzystania z „wakacji czynszowych”.
Zasady uzyskiwania własności mieszkania
Obecnie funkcjonujące Towarzystwa Budownictwa Społecznego (TBS) nie dają lokatorom, pomimo wpłacanej partycypacji w kosztach budowy lokalu, żadnych dodatkowym uprawnień. Natomiast w przypadku SIM lokator wynajmowanego mieszkania będzie mógł w przyszłości uzyskać jego własność. Zazwyczaj po 20 – 30 latach. Warunkiem będzie wniesienie wkładu na pokrycie co najmniej 20 proc. kosztów budowy. W przypadku dużych miast będzie to odpowiednio 25 proc. Zamiana dotychczasowej umowy najmu na umowę najmu z dojściem do własności nastąpi po spłaceniu przez SIM kredytu zaciągniętego na inwestycję.
Źródła finansowania SIM
Będą to:
- bezzwrotne wsparcie samorządów z Funduszu Dopłat, pokrywające 35 proc. kosztów inwestycji,
- udziały wniesione przez lokatorów (od 10 do 30 proc. kosztów inwestycji)
- preferencyjny kredyt udzielany z programu społecznego budownictwa czynszowego przez Bank Gospodarstwa Krajowego (35-55 proc. kosztów inwestycji). Kredyt ten będzie spłacany przez SIM z wpływów z płatności czynszowych.
Program SIM zakłada jednostkowe wsparcie w wysokości 3 mln zł udzielane gminom na utworzenie nowego SIM oraz dofinansowanie gmin na dokapitalizowanie działających SIM lub TBS w związku z planowaną inwestycją.
Na wsparcie gmin zakładających SIM w ramach rządowego Funduszu Rozwoju Mieszkalnictwa przewidziano w sumie 1,5 mld zł. Środki te będą wydatkowane w latach 2020-2022. Natomiast dla rozwoju społecznego budownictwa czynszowego zostanie wykorzystany potencjał Krajowego Zasobu Nieruchomości (KZN). Powstanie Fundusz Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych KZN i będzie on zasilany środkami z gospodarowania nieruchomościami KZN.
KZN będzie mógł wnosić grunty do SIM, tworzyć i przystępować do już istniejących SIM lub TBS oraz mieć w nich udziały.
Uzasadnienie projektu
– Poprawa dostępu do mieszkań poprzez inwestycje przeznaczone na wynajem to jeden z priorytetów polityki mieszkaniowej państwa. Szczególną rolę w tym zakresie pełnią inwestycje zwiększające zasoby mieszkań o stosunkowo niskich czynszach, podejmowane z zaangażowaniem gmin – poinformowała Jadwiga Emilewicz, minister rozwoju.
Z kolei wiceminister Robert Nowicki wyjaśnił, że to nie jest ucieczka od własności, ale zmiana podejścia.
– Pandemia Covid-19 pokazała, że kredyt na 20-30 lat, który dotychczas był jedyną drogą wyboru, może stać się kamieniem u szyi. To też pytanie, czy chcemy pracować po 12-14 godzin albo wyrzekać się pewnych przyjemności życia za cenę własności mieszkania? Kredyt to często zobowiązanie długoterminowe i nie powinien być jedyną możliwością na posiadanie mieszkania. Alternatywą ma być Społeczna Inicjatywa Mieszkaniowa – wyjaśnił Nowicki.
– Do tej pory podjęliśmy rozmowy z niemal 90 gminami, a z ponad 30 podpisaliśmy porozumienia o współpracy. Niezmiernie cieszy mnie, że po nowelizacji przepisów Krajowy Zasób Nieruchomości będzie mógł tworzyć Społeczne Inicjatywy Mieszkaniowe oraz przystępować do istniejących Towarzystw Budownictwa Społecznego. Dotychczasowe regulacje nie przewidywały takiej formy współpracy z samorządami. Głęboko wierzę, że takie rozwiązania zaowocują realizacją wielu nowych inwestycji mieszkaniowych w niedalekiej przyszłości na terenie całego kraju – ocenia Bartłomiej Druziński, prezes Krajowego Zasobu Nieruchomości.
– SIM-y to nowe otwarcie w mieszkalnictwie, które kładzie nacisk na potrzeby osób, które do tej pory były za bogate na mieszkania komunalne i zbyt mało zamożne, aby wziąć kredyt mieszkaniowy, czyli 40 proc. społeczeństwa – zaznacza z kolei Joanna Erbel, ekspertka ds. mieszkalnictwa Laboratorium Rynku Najmu.
Część zmian dotyczy przekształcenia obecnych TBS w SIM. Według Ministerstwa Rozwoju SIM-y mają być atrakcyjną formułą dla osób poszukujących mieszkania, ale niechcących lub niemogących się związać wieloletnim i obciążającym kredytem hipotecznym. O tym czy proponowane zmiany przyniosą oczekiwane efekty dowiemy się za jakiś czas – o ile zostaną uchwalone. Resort rozwoju bowiem zachwala nową inicjatywę, lecz na razie jest po pierwszym czytaniu w Sejmie. Wszystko wskazuje, że projekt zostanie uchwalony, ale ostatnie tygodnie pokazały, że nie można być niczego w polskiej polityce pewnym.
