Uporządkowanie spraw majątkowych między spadkobiercami może być bardzo czasochłonne. Szczególnie, jeśli kolejne etapy postępowania spadkowego będą toczyć się przed sądem, a nie notariuszem. W takim wypadku sprawy spadkowe mogą ciągnąć się nawet latami. Z tego powodu spadkobiercom często zależy, by skrócić czas oczekiwania na zakończenie sprawy. Zamiast więc osobno występować o przeprowadzenie kolejnych etapów postępowania, niektórzy decydują się na stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku w jednym postępowaniu.
Połączenie spraw może skrócić czas trwania postępowania spadkowego
Oczekiwanie na pierwszy termin w sprawie spadkowej trwa zwykle kilka miesięcy. Składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, spadkobiercy muszą więc długo czekać na rozpoczęcie postępowania. Jeśli nie są zgodni co do udziałów spadkowych czy kręgu uprawnionych do spadku, konieczne będzie co najmniej kilka wizyt w sądzie. Potem trzeba jeszcze przeprowadzić dział spadku. I tu znów konieczne jest złożenie wniosku i czekanie kolejne miesiące na rozpoczęcie sprawy.
Jeśli więc spadkobiercy już na początku zgadzają się co do tego, że chcą nie tylko potwierdzić swoje prawa do spadku, ale też podzielić się majątkiem i znieść współwłasność, dobrym rozwiązaniem wydaje się stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku w jednym postępowaniu. W takim wypadku czas trwania całej sprawy sądowej może ulec skróceniu przynajmniej o kilka miesięcy.
Stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku w jednym postępowaniu
Zanim sąd przeprowadzi dział spadku, spadkobiercy muszą potwierdzić swoje prawo do majątku po zmarłym. W tym celu sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym wskazuje, kto i w jakim ułamku dziedziczy majątek.
Alternatywnym rozwiązaniem będzie wizyta u notariusza, który sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. W kancelarii notarialnej muszą jednak stawić się wszyscy spadkobiercy. Wymagana jest też zgodność między nimi co do tego kto i w jakiej części dziedziczy. W przeciwnym wypadku pozostaje tylko droga sądowa. Dopiero później można przeprowadzić dział spadku. I tu znów są dwie możliwości – wizyta u notariusza lub dział spadku w sądzie.
Istnieje jednak pewien wyjątek od tej zasady. Zgodnie z art. 681 Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli stwierdzenie nabycia spadku jeszcze nie nastąpiło i nie sporządzono zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydaje sąd w toku postępowania działowego. Oznacza to, że przepisy dopuszczają stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku w jednym postępowaniu.
Kiedy można wystąpić o stwierdzenie nabycia spadku i dział spadku w jednym postępowaniu?
Ustawa nie wskazuje na konkretny katalog spraw, które można lub których nie można przeprowadzić w jednym postępowaniu. W przypadku spraw skomplikowanych – np. takich, gdzie spadkobiercy chcą stwierdzić niegodność dziedziczenia czy unieważnić testament – lepiej przeprowadzić dwa osobne postępowania.
Zasada jest jednak prosta – dział spadku można przeprowadzić dopiero po stwierdzeniu nabycia spadku. Jeśli więc spadkobiercy występują o dział spadku i zniesienie współwłasności, a wcześniej nie wydano postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i nie sporządzono aktu poświadczenia dziedziczenia, sąd musi potwierdzić prawa do spadku, a dopiero potem będzie mógł przeprowadzić dział.
Przyjmuje się więc, że w takim wypadku składając wniosek o dział spadku, spadkobiercy jednocześnie wnoszą także o stwierdzenie nabycia spadku przez sąd. W trakcie postępowania sąd najpierw wyda więc postanowienie częściowe – o stwierdzeniu nabycia spadku. Wtedy sprawa będzie mogła toczyć się dalej i w końcu zakończy się działem spadku oraz zniesieniem współwłasności.
