Staż pracy jest bardzo istotny dla pracownika, bo ma wpływ na szereg kwestii, tj. na urlop, okres wypowiedzenia, emerytura, czy odprawa. Sama ustawa Kodeks pracy nie zawiera definicji stażu pracy, jednakże powszechnie — zarówno w piśmiennictwie, jak i judykaturze — uznaje się go za łączny okres zatrudnienia.

Czym jest zatrudnienie? W potocznym ujęciu to w zasadzie każde świadczenie jakiejś pracy za wynagrodzeniem. W ujęciu bardziej ścisłym chodzi jednak o osoby świadczące pracę w ramach stosunku pracy. Mówiąc najprościej — w odniesieniu do stażu pracy mówi się o zatrudnieniu w oparciu na umowę o pracę, nie zaś na umowie cywilnoprawnej.

Problematyka zaliczania umowy zlecenia do stażu pracy — w tym sensie, że pracownik może się nad tą kwestią zastanawiać — pojawia się jednak często. Głównie z tego powodu, że bardzo często świadczenie pracy „testowo” następuje na podstawie umowy zlecenia, potem zaś „przechodzi” na umowę o pracę, mimo że w praktyce praca, obowiązki (a czasem i płaca) nie zmieniają się w żadnym stopniu.

Czym się zatem różni umowa zlecenia od umowy o pracę, skoro jej charakter w praktyce w ogóle się nie zmienia — mimo formalnych różnic? W tym miejscu warto zaznaczyć, że wiele umów zlecenia, to w istocie... umowy o pracę. Jak to możliwe? Otóż samo nazwanie dokumentu „umowa zlecenia” nie oznacza, że taką ona w istocie jest.

Umowa zlecenia uregulowana jest w art. 732-751 Kodeksu cywilnego i z prawem pracy nie ma wiele wspólnego. Zlecenie — jako tzw. umowa starannego działania — polega, zgodnie z art. 734 par. 1 k.c., na tym, że:

Jak to możliwe, że w ramach umów zlecenia wykonywane są także czynności faktyczne? Wynika to z art. 750 k.c., zgodnie z którym do innych umów o świadczenie usług stosuje się przepisy o zleceniu.

Umowa o pracę wynika zaś bezpośrednio z kodeksu pracy. Co więcej, jest ona także możliwa do zdefiniowania poprzez cechy. Tak też jeżeli przedmiotem umowy pomiędzy zlecającym pracę a świadczącym pracę jest:

to zaistnienie takich okoliczności w umowie zlecenia powoduje, że w istocie możliwe jest, że w istocie doszło do zawarcia umowy o pracę.

Oczywiście przymusowe i wiążące ustalenie, że w istocie doszło do zawarcia umowy o pracę, może być dokonane przez sąd. Należy wówczas wystąpić z powództwem o ustalenie stosunku pracy. Taki pozew można skierować bądź przed sąd pracy właściwy dla pozwanego, bądź też właściwy dla miejsca, w którym praca była lub miała być wykonywana. Nadto nie trzeba uiszczać opłaty od pozwu.

Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że orzecznictwo w ww. zakresie jest niejednolite, a sama procedura niewątpliwie niełatwa. Na tyle, że warto poświęcić temu tematowi osobny wpis.