Pojęcie pustej faktury odnosi się do dokumentu, który nie potwierdza żadnej wykonanej w rzeczywistości transakcji. Wprowadza się go do obiegu wyłącznie w celu uzyskania konkretnych korzyści, takich jak: wygenerowanie nieistniejących kosztów lub odliczenia VAT-u. Faktycznie nie dokumentuje on jednak rzeczywistego obrotu. W myśl przepisu art. 108 ustawy o VAT stwierdzenie, że transakcje wskazane w fakturze nie zostały częściowo lub w całości zrealizowane odpowiednio, wystarczy, by fakturę uznano za pustą. Co ciekawe, ustawa nie przewiduje okoliczności łagodzących w przypadku faktur wystawionych błędnie lub w wyniku pomyłki. Może mieć to miejsce wówczas, gdy transakcja nie doszła do skutku lub doszło do pomyłki w ilości dostarczonych towarów.

Na chwilę obecną błędną fakturę można skorygować pod warunkiem, że wystawca faktury w odpowiednim czasie zlikwidował ryzyko strat we wpływach podatkowych. Odbywa się to poprzez wycofanie i zniszczenie faktury nim wykorzystał ją odbiorca lub poprzez rozliczenie odliczonego przez odbiorcę VAT-u, jeśli faktura zdążyła wejść w obieg. Jest to wykonalne wyłącznie przed wszczęciem kontroli skarbowej.

Jak głosi raport Najwyższej Izby Kontroli, tylko w 2016 r. służby skarbowe natrafiły na ponad 421 tys. pustych faktur. Ich wartość oszacowano na 104 mld zł. Zgodnie z nowo powstałym pomysłem ministerstwa finansów, urząd skarbowy będzie miał prawo reagować i odpowiadać na ogłoszenia „sprzedam koszty”, czyli w konsekwencji – kupować puste faktury. Fiskus uzyska tym samym NIP nieuczciwego wystawcy faktur, a co za tym idzie – również dane jego kontrahentów. Przyniesie to realną szansę na zlikwidowanie „czarnego rynku” kosztów.

Dotychczas Krajowa Administracja Skarbowa mogła dokonywać zakupu kontrolowanego tylko w sprawach dotyczących przestępstw podatkowych dużej wagi, które narażały skarb państwa na potężne straty.

Prace nad uszczelnieniem systemu podatkowego trwają i wszystko wskazuje na to, że od przyszłego roku wprowadzenie organów podatkowych w błąd będzie znacznie trudniejsze. Data wejścia w życie nowego pomysłu resortu finansów nie jest jeszcze znana, ale szacuje się, że prawdopodobnie nie nastąpi to szybciej niż w połowie przyszłego roku. Projekt wciąż podlega konsultacjom w ministerstwie. Kwestii tego kiedy i w jakich okolicznościach ustawa miałaby zastosowanie, wciąż nie ustalono. Tymczasem od 1.01.2018 r. w życie wchodzi ustawa o obowiązku przesyłania jednolitych plików kontrolnych (JPK), która usprawni przeprowadzanie czynności kontrolnych do czasu wprowadzenia nowych „uszczelek” systemu podatkowego.

25 lat pozbawienia wolności – nawet taką sankcję przewiduje od 1.03.2017 r. prawo Zbigniewa Ziobry dla przestępców podatkowych. Tak surowy wymiar kary dedykowany jest oszustom podatkowym, których fikcyjne faktury opiewają na 10 mln zł. Zgodnie z literą kodeksu karnego skarbowego, czynnikiem decydującym o tym, czy podatnik dopuścił się wykroczenia, czy przestępstwa podatkowego jest próg ustawowy. Wyznacza on pięciokrotną wartość minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2017 r. wynosi ona 2 tys zł., stąd kwotą, która stanowi granicę między wykroczeniem a przestępstwem jest na chwilę obecną 10 tys zł.