Odrzucenie spadku w imieniu dziecka jest czynnością przekraczającą tzw. zwykły zarząd. Do jej dokonania – zgodnie z treścią art. 101 § 3 Kodeksu rodzinnego, jest więc potrzebna zgoda sądu opiekuńczego. W jednym ze swoich najnowszych orzeczeń, SN wyjaśnił, w którym momencie taka zgoda musi zostać uzyskana, aby upoważniała rodziców do podjęcia czynności. Co ważne – jest to warunek bezwzględny odrzucenia spadku w imieniu dziecka.
Kwestia problemowa powstała na kanwie następującego stanu faktycznego. Zgodnie z dziedziczeniem ustawowym, wnuczce zmarłego miał przypaść spadek, składający się z długów. Wiadomo – taki, który lepiej odrzucić. I to też rodzice małoletniej postanowili zrobić.
Złożyli oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu córki. Jednocześnie skierowali do sądu wniosek o udzielenie zezwolenia na dokonanie tej czynności. Sąd okręgowy uznał jednak, że nie został spełniony warunek bezwzględny odrzucenia spadku w imieniu dziecka. Na skutek skargi kasacyjnej sprawa trafiła do Sądu Najwyższego.
Jaki jest warunek bezwzględny odrzucenia spadku w imieniu dziecka?
Skarga kasacyjna w sprawie o sygn. akt I CSK 219/22 została oddalona. SN odwołał się w tej sprawie do swojego wcześniejszego orzecznictwa. Wyjaśnił, że zgodnie z uchwałą SN z 24 czerwca 1961 r. (I CO 16/61):
Czynność prawna dotycząca majątku małoletniego dokonana przez przedstawiciela ustawowego (rodzica) bez uprzedniego zezwolenia władzy opiekuńczej jest nieważna i nie może być naprawiona.
A więc takowa zgoda powinna być uzyskana przed złożeniem oświadczenia w imieniu małoletniego.
Jak pisze serwis „rp.pl”, w tej sytuacji pojawia się więcej kwestii problemowych. Co prawda, w 2018 r. SN orzekł, że termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o wyrażenie na to zgody. Nie jest jednak jasne, jak wygląda sytuacja w przypadku odrzucenia spadku po terminie.
SN w orzeczeniu o sygn. akt IV CSK 398/18 wskazał, że odrzucenie spadku po terminie jest możliwe, gdy spadkobiercy znali tylko część długów. Nie odniósł się przy tym do przekroczenia terminu chociażby z takiej przyczyny, jak w omawianej sprawie.
Aby mieć pewność, że odrzucenie będzie skuteczne, warto postępować zgodnie z utrwalonym orzecznictwem. O tym, jak obecnie powinno wyglądać odrzucenie spadku w imieniu dziecka i o wszystkich formalnościach, jakie się z tym wiążą, pisaliśmy na łamach naszego serwisu na początku czerwca.
