Jeśli chodzi o stwierdzenie nabycia spadku, sąd może ustalić grono spadkobierców na dwa sposoby. Pierwszy z nich polega na wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie. Drugi - który pozwala na szybsze postępowanie spadkowe - opiera się na zapewnieniu spadkowym.

Zapewnienie odbiera się od spadkobiercy na rozprawie sądowej. Sędzia zadaje wówczas kilka pytań, dzięki którym będzie mógł ustalić krąg uprawnionych do spadku. Zgodnie z artykułem 271 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego zapewnienie spadkowe ma pozwolić na ustalenie istnienia lub nieistnienia osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyły wraz z nimi oraz uzyskanie informacji o testamentach spadkodawcy. Co ważne, zapewnienie spadkowe podlega tej samej odpowiedzialności karnej co składanie zeznań pod przyrzeczeniem.

Takie zapewnienie musi zostać złożone osobiście przez spadkobiercę. Tym samym niemożliwe jest wysłanie na rozprawę pełnomocnika ani złożenie zapewnienia w formie pisemnej. W tym zakresie istnieją tylko dwa wyjątki – gdy spadkobierca jest małoletnim lub ubezwłasnowolnionym. Wówczas zapewnienie spadkowe może złożyć w jego imieniu przedstawiciel ustawowy, o ile oczywiście zna sytuację rodzinną spadkodawcy.

Składanie zapewnienia spadkowego nie jest niczym skomplikowanym. Sąd zada pytania pomagające ustalić kwestie wskazane we wspomnianym już artykule 271 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. W pierwszej kolejności będzie więc chciał poznać stopień pokrewieństwa ze zmarłym osoby składającej zapewnienie spadkowe. Zapyta także, gdzie spadkobierca miał ostatnie miejsce zamieszkania i kiedy zmarł.

Na dalszym etapie składania zapewnienia sąd przystąpi natomiast do ustalania kręgu spadkobierców zgodnie z zasadami dziedziczenia ustawowego. W tym miejscu należy więc powiedzieć, ile spadkodawca miał dzieci w chwili śmierci, a także odpowiedzieć na pytanie, czy wówczas żyli jego rodzice i czy pozostawał on w związku małżeńskim. Konieczne może się okazać także ustalenie dalszych krewnych. Wówczas sąd zapyta podczas rozprawy także o nich.

Dalszy ciąg dotyczy ustaleń dotyczących ewentualnego testamentu. Sąd zapyta więc, czy spadkobierca spisał swoją ostatnią wolę. Co ważne, osoba składająca oświadczenie spadkowe powinna powiedzieć wówczas o wszystkich testamentach. Oznacza to, że nawet jeśli według niej zachodzi okoliczność, kiedy testament jest nieważny, nie może w swoim zapewnieniu pominąć faktu jego istnienia. Tak samo spadkobierca powiedzieć o wszystkich testamentach odwołanych czy zaginionych.

Sąd zapyta także, czy wcześniej toczyła się sprawa o stwierdzenie nabycia spadku lub sporządzono akt poświadczenia dziedziczenia. Ponadto spadkobierca powie, czy składał oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku oraz czy zapadły orzeczenia stwierdzające niegodność dziedziczenia jego lub innych spadkobierców.