Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wnikliwie monitoruje osoby przebywające na zwolnieniach lekarskich. Kontrole prowadzone również dzięki zgłoszeniom od sąsiadów czy członków rodziny mają zweryfikować, czy osoby na L4 jako chore faktycznie stosują się do zaleceń medycznych, czy być może ich zwolnienie lekarskie rozumiane jako okres wyłączenia od aktywności zawodowej przeznaczony na rekonwalescencję to fikcja.
Odpowiedzią na rosnącą liczbę przypadków oszustw związanych ze zwolnieniami mogłoby być ograniczenie długości L4 wydawanego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Często traktowane są jako sposób na poprawę jakości życia lub spędzanie czasu w sposób bardziej aktywny niż bierne relaksowanie się, mimo że tak nie wolno z nich korzystać.
Zgłoszenia od sąsiadów i rodzin bywają cennym wsparciem dla ZUS-u
ZUS otrzymuje coraz więcej zgłoszeń od osób prywatnych, które informują o przypadkach naruszania zasad przebywania na zwolnieniu lekarskim. Zgłoszenia często zawierają zdjęcia i opisy dokumentujące aktywność osób, które powinny odpoczywać.
Wiele przypadków nadużyć pochodzi również z mediów społecznościowych – pracownicy na L4 publikują zdjęcia z wyjazdów i siłą rzeczy przyciągają tym uwagę kontrolerów. Lista grzechów Polaków na L4 jest długa. Wśród przeważnie zgłaszanych aktywności zamiast odpoczywania wymienia się remonty, opiekę nad dziećmi, pracę fizyczną i różne formy rozrywki.
Konsekwencje dla pracowników traktujących zwolnienie lekarskie jak urlop to bolesna lekcja uczciwości
Kontrole ujawniające nadużycia bywają bolesną lekcją dla pracownika. W przypadku wykrycia nieprawidłowości ZUS ma prawo wstrzymać wypłatę zasiłku i zażądać zwrotu wypłaconych już środków.
Tylko w 2023 roku ZUS skontrolował przebieg ponad 450 tys. zwolnień lekarskich. Zakwestionowano aż 29 tys. i wyniku tego wstrzymano wypłatę zasiłków chorobowych na kwotę ponad 29 mln zł. Niektórzy pracodawcy ponoszą ogromne straty wynikające z nieuzasadnionych absencji pracowników na L4. Bywa że zgłaszają straty sięgające nawet 1,5 mln zł rocznie.
Padła propozycja ograniczenia do 14 dni zwolnień lekarskich wystawianych przez lekarzy POZ
W związku z kombinowaniem Polaków poseł Bartosz Romowicz zaproponował, aby zwolnienia lekarskie wystawiane przez lekarzy POZ ograniczyć do 14 dni. Po dwóch tygodniach zwolnienie mógłby przedłużyć wyłącznie specjalista.
Na razie Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej rozważa różne opcje. Wiceminister pracy Sebastian Gajewski zapowiedział reformy mające zwiększyć liczbę i skuteczność kontroli oraz dostosować system do obecnych wyzwań. Zmiany mają nie tylko poprawić przejrzystość, ale także zmniejszyć liczbę nadużyć i przywrócić dziś nadszarpnięte zaufanie do systemu.
