Choć wolnych łóżek nie brakuje, bo w kraju funkcjonują 824 DPS-y oferujące ponad 80 tysięcy miejsc, to i tak wiele osób nie może się do nich dostać. Problemem są nie tylko koszty i formalności, ale też demografia, która już teraz stawia system opieki społecznej pod ścianą.

Na dzień 31 marca 2025 r. średni koszt miesięcznego pobytu w DPS wynosił 7023,74 zł, ale różnice regionalne potrafią sięgać ponad 3 tysięcy złotych. Najtaniej jest w województwie świętokrzyskim (trochę ponad 5 tys. zł), a najdrożej w lubuskim, gdzie koszt przekracza 8150 zł. Państwo pokrywa tylko część tej kwoty - mieszkańcy przeznaczają do 70% swoich dochodów, a jeśli to nie wystarcza, do gry wchodzą gminy lub bliscy. Jednak ci ostatni rzadko są faktycznie obciążani: tylko 10% mieszkańców DPS-ów ma kogoś bliskiego, kto dopłaca do ich pobytu. Reszta kosztów to zmartwienie samorządów.

Raport portalu Seniore.pl, który przeanalizował dane z ponad 2200 zgłoszeń osób szukających miejsca w placówkach opiekuńczych, pokazuje wyraźnie: lista oczekujących puchnie, a profil typowego kandydata nie pozostawia złudzeń. Najczęściej jest to kobieta – panie stanowią 65,8% wszystkich poszukujących – w wieku powyżej 80. roku życia (ta grupa to ponad 40% wśród zgłoszonych), cierpiąca na choroby przewlekłe (aż 8 na 10 osób), z których najczęstsze to nadciśnienie, demencja i cukrzyca.

Tylko 41,5% z nich jest w stanie samodzielnie zadbać o podstawową higienę. To brutalne statystyki, które unaoczniają, jak bardzo opieka nad seniorami wymyka się rodzinom spod kontroli - nie z braku chęci, lecz możliwości. W dodatku w tle czai się jeszcze jeden cichy wróg: samotność.

Tymczasem państwo próbuje na nowo zdefiniować, kto powinien za to wszystko płacić. Resort pracy planuje rozszerzyć katalog osób zobowiązanych do opłat za pobyt bliskich w DPS-ach o osoby powiązane umową dożywocia lub te, które otrzymały od seniora nieruchomość. Nie chodzi tu tylko o budżet - to także odpowiedź na zjawisko oszustw majątkowych, w wyniku których starsze osoby tracą dorobek życia i trafiają do systemu z pustymi rękami.

Choć na papierze dostępność miejsc wygląda przyzwoicie: 2021 wolnych łóżek w DPS i 4000 w innych placówkach całodobowych – to w praktyce schody zaczynają się przy dopasowaniu profilu schorzeń, lokalizacji i finansów. W całym kraju działa np. tylko jeden DPS dla osób uzależnionych od alkoholu, mimo że podstawy prawne do tworzenia takich domów istnieją od 2013 roku.

Rosnące potrzeby są nieuniknione: Polska się starzeje, a liczba osób wymagających całodobowej opieki będzie tylko rosnąć. W 2024 roku ponad 49 tysięcy mieszkańców DPS-ów miało ukończone 60 lat. A system, mimo rozbudowanej siatki placówek (również tych prywatnych i prowadzonych przez NGO-sy), może tego nie udźwignąć.