Nie każdy z nas ma w życiu tyle szczęścia, że w Monopoly może grać prawdziwymi pieniędzmi. Dlatego na posiadane przez nas banknoty chuchamy i dmuchamy, żeby ich nie zniszczyć. Co jednak w przypadku nieszczęśliwego wypadku? Co zrobić z porwanym banknotem? Czy zniszczone pieniądze można w jakiś sposób odzyskać?
Każdy z nas chciałby mieć tyle pieniędzy, żeby nawet celowe zniszczenie banknotu było niczym innym jak tylko ilustracją do kiepskiego żartu. W końcu na myśl o obrzydliwie bogatym biznesmenie przed oczami staje nam widok rekina biznesu, który cygara odpala od studolarówki. Ewentualnie używającego tych banknotów jako zamiennika papieru toaletowego. Co jednak w sytuacji, kiedy jedynym pieniądzem, który możemy bez zawahania porwać, są banknoty z Monopoly, a właśnie z kieszeni świeżo wypranych spodni wyciągnęliśmy wymiętą stuzłotówkę?
Gdy posługujemy się lekko tylko zniszczonymi bądź zużytymi banknotami, żaden sprzedawca nie powinien z tego tytułu robić problemów. Drobne naderwanie nie sprawia, że banknot traci na swojej wartości. Niemniej jednak płacenie za zakupy wymiętym i wypranym kwitkiem z pewnością wzbudzi wątpliwości nawet najbardziej zaufanego ekspedienta. Czy w takim razie jedyne, co można zrobić z porwanym banknotem to spisanie go na straty? Czy prawo przewiduje jakąkolwiek formę wymiany banknotów w przypadku ich zużycia bądź zniszczenia?
Co zrobić z porwanym banknotem?
Odpowiedzi należy szukać w miejscu, które jest odpowiedzialne za emitowanie znaków pieniężnych na terenie Polski w Narodowym Banku Polskim. W 2013 roku prezes NBP wydał zarządzenie 31/2013 w sprawie szczegółowych zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych, które wskutek zużycia lub uszkodzenia przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Zarządzenie przewiduje dwa tryby postępowania ze zniszczonymi pieniędzmi. Wymiana banknotów (i monet) jest możliwa w dowolnym banku działającym na terenie kraju. W szczególnych przypadkach zarządzenie odsyła bezpośrednio do oddziału NBP.
Banki działające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej ,zwane dalej„bankami”, wymieniają zużyte lub uszkodzone znaki pieniężne waluty polskiej, jeżeli ich autentyczność nie budzi podejrzeń, a ich cechy umożliwiają rozpoznanie ich wartości nominalnej.
Jakie rodzaje zniszczeń uprawniają do wymiany pieniędzy?
Wymianie podlegają:
1) banknoty postrzępione, naddarte, podklejone, przerwane, nadmiernie zabrudzone, zaplamione, odbarwione lub uszkodzone w inny sposób, w tym również wskutek umieszczenia na nich trwałego napisu, nadruku, rysunku lub innego znaku;
2) monety oraz ich elementy (rdzeń i pierścień), mające w szczególności uszkodzenia typu mechanicznego, wytarte, o zmienionej barwie, skorodowane, w tym również uszkodzone wskutek umieszczenia na nich trwałego napisu, rysunku lub innego znaku.
Czy za porwany banknot otrzymam 100% jego wartości?
Niestety nie w każdym przypadku możliwa jest wymiana banknotu według jego wartości nominalnej. NBP uzależnia to od wielkości zniszczeń banknotów.
100% wartości nominalnej otrzymamy w przypadku, gdy:
- są przerwane na kilka części, sklejone lub niesklejone, jeżeli wszystkie części pochodzą z tego samego banknotu, nie posiadają ubytków powierzchni w miejscu przerwania i łącznie stanowią 100% pierwotnej powierzchni
- jeżeli zachowały ponad 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie;
- w przypadku monet i dwóch rozłączonych elementów (rdzeń i pierścień) – jeżeli pochodzą z monety o tej samej wartości nominalnej.
50% wartości nominalnej otrzymamy w przypadku, gdy:
- w przypadku banknotów – jeżeli zachowały od 45% do 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie;
- w przypadku monet – jeżeli zachował się przynajmniej jeden element (rdzeń lub pierścień).
Co zrobić z porwanym banknotem euro?
W przypadku waluty obcej sprawa jest bardziej skomplikowana. Narodowy Bank Polski nie jest uprawniony do emitowania znaków pieniężnych innych niż polski złoty. Dlatego wymiana pieniędzy w innych walutach w kraju nie jest możliwa. W przypadku waluty euro jest to uregulowane decyzją Europejskiego Banku Centralnego w sprawie nominałów, parametrów, reprodukcji, wymiany i wycofywania banknotów euro (EBC/2013/10). Zgodnie z tym dokumentem, wymiana uszkodzonych banknotów euro jest możliwa w dowolnym oddziale banku centralnego kraju, którego walutą jest euro.
