Darowizna dla najbliższych będzie zwolniona z podatku, jeśli spełnimy obydwa ustawowe wymagania
Nie jest żadną tajemnicą, że nasze państwo lubi sięgać do pieniędzy obywateli na różne sposoby. Jedną z bardziej kontrowersyjnych danin jest podatek od spadków i darowizn. W grę wchodzi nie tylko zarabianie przez Fiskusa na czyjejś śmierci, ale także wkraczanie w rozliczenia pomiędzy członkami rodziny z ręką wyciągniętą po pieniądze.
Ustawodawca zdaje sobie sprawę z tego, że nie każda darowizna dla najbliższych powinna być opodatkowana. Dlatego ustawa o podatku od spadków i darowizn zakłada istnienie tzw. grupy zerowej. Przesłanki jej zastosowania znajdziemy w art. 4a tego aktu prawnego.
Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania
obowiązku podatkowego (...)
2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym
Innymi słowy: mamy 6 miesięcy na złożenie poprawnie wypełnionej deklaracji SD-Z2 w Urzędzie Skarbowym. Dodatkowy problem pojawia się, jeśli w ciągu ostatnich 5 lat otrzymaliśmy więcej niż 9637 zł. Sama darowizna oczywiście wlicza się do tej kwoty. Wówczas musimy jeszcze udokumentować, że darowizna została przekazana na nasz rachunek płatniczy.
Sprawdź polecane oferty
RRSO 21,36%
Przelew bankowy to najprostsza i najtańsza forma dokonania darowizny. Organy podatkowe wyraźnie się jej domagają
Zdecydowana większość z nas posiada konto w banku. Z danych NBP wynika, że 87 proc. wynagrodzeń w Polsce wypłacana jest przelewem na konto osobiste. Równocześnie 77 proc. obywateli naszego kraju posiada własny rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy. Co jednak z tymi darczyńcami, którzy nie mają konta w banku? Organy podatkowe od lat stoją na stanowisku, że darowizna dla najbliższych powinna zostać przelana z jednego rachunku na drugi.
Takie stanowisko oznacza, że darowizna w gotówce, nawet dokonana przez babcię dla wnuczka i zgłoszona w terminie, podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Jako że mamy w takim przypadku do czynienia z I grupą podatkową, podatek wyniesie wówczas:
- 3% do kwoty 10 278 zł
- 308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł
- 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł
W tej sytuacji najrozsądniejszym i najtańszym rozwiązaniem wydaje się założenie konta w wybranym banku przez darczyńcę i dokonanie przelewu. Rachunek można przecież po wszystkim zamknąć. Koszt i tak będzie nieporównywalnie niższy niż w przypadku konieczności zapłacenia podatku. Co jednak jeśli nasza hipotetyczna babcia uprze się, że ani myśli iść do banku? Sądy administracyjne niekiedy uznają, że darowizna dla najbliższych polega zwolnieniu z podatku nawet w przypadku dokonania jej w gotówce.
Sądy administracyjne niekiedy kwestionują wykładnię stosowaną przez organy podatkowe
Przykładem może być tutaj wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 grudnia 2019 r. o sygnaturze II FSK/293/18. Skład orzekający stwierdził, że wpłacenie otrzymanych pieniędzy przez obdarowanego na własny rachunek nie wypełnia przesłanki zastosowania zwolnienia z podatku. Powodem jest tutaj troska o szczelność systemu finansowego, nawet jeśli równocześnie zwolnienie z art. 4a ustawy służy przede wszystkim celom prorodzinnym.
Równocześnie jednak w tym konkretnym stanie faktycznym darczyńcą była starsza kobieta nieposiadająca konta w banku, która wymagała pomocy osób trzeci. Dlatego strony jednoznacznie wskazały w umowie, że obdarowana wpłaci pieniądze na swój rachunek. Tym samym stała się zdaniem sądu swoistym wyręczycielem woli swojej matki, która nie mogła dokonać czynności osobiście.
W orzecznictwie sądów administracyjnych możemy się spotkać nawet z poglądem o niekonstytucyjności wykładni stosowanej przez organy podatkowe. Nie oznacza to jednak, że warto w tym przypadku ryzykować spór sądowy. Fiskus ani myśli zrezygnować ze swojego stanowiska, w myśl którego darowizna dla najbliższych wymaga przelewu bankowego. To oznacza, że podatnik może dochodzić swoich spraw przed sądami administracyjnymi. Postępowanie swoje potrwa. Nie ma również gwarancji korzystnego wyroku. W większości przypadków będzie to gra niewarta świeczki.
